906-ə hissə- Şura surə -40-43 şərifə ayəon

906-ə hissə

وَجَزَاءُ سَیِّئَةٍ سَیِّئَةٌ مِثْلُهَا فَمَنْ عَفَا وَأَصْلَحَ فَأَجْرُهُ عَلَى اللَّهِ إِنَّهُ لا یُحِبُّ الظَّالِمِینَ ﴿٤٠﴾ 

Və bevəci cəzo çəy mislədə bıə bevəciye. çən, harkəs dəvardo və islohko, çəy mıkofot(səvob) bə Xıdo ehdəy. həyğətən, Əv sıtəmkoronış piyedəni.

Vəynə bərnomə oxonə ayədə çı təcavuzkoron mığobilədə ıştəni mıdofiyə kardeyku sıxan bə miyon ome. joqo ki, qıləy muminə inson bəpe çı zolımi vədə tam nıjəno və lozım bıə surətədə çı cokəsonku komək tələb kardənine ta zolımi çəy vırədə bınıştovno.

In ayə hamyedə: həlbəttə, bo bə bədə ko soybi cəzo doeyro, bəpe çı həddiku dəverdey nıbu, bəlkəm bəpe bəçəy zılmi mıtənosib və bə ədoləti əsos deəy rəftor kardey bıbu. çoko ki, Bəğərə mıborəkə surə 194-ə şərifə ayədə həm fəğət bə əvəz bekardey usul iyən prinsipi təkid kardeydə.

Ayə dəvomədə hamyedə: həlbəttə ehanə zolım ıştə koyku peşmon bıbu və baxşeşi tələbko, əy bıbaxşənən iyən  deəy aşti iyən sulhkənən ki, Xıdovənde-Aləm ım koş vey piyedə və bə ım quzəşti xoto,bəşmə səvob iyən mıkofot doydə.

Beşək, Xıdovəndi ım dəstur zolımi himoyə və mıdofiyə kardey mənoədə ni, bəlkəm bo camiyə fərdon miyono kin-kudurəti bərtərəf kardero və çəvon miyono sulh iyən aşti bərğərol karderoye.

Çın ayəku omutedəmon:

1-bə milləti zılm kardə kəsi cəzo doey, çı məzlumi ixtiyorədəy. əv adilonə formədə bə zolımi cəzo doey və ya baxşey bəzıne. həlbəttə, baxşeş nıbə holədə cəzo bəpe de zılmi nevi mıtobiğ bıbu və bın koyədə bə ifrot iyən təfriti dıço nıbu.

2-dini tevsiyə xətokori baxşeşe. de ın şərti ki, bəy cəzo doeyro bəpe qıləy ğudrət bıbu. həlbəttə, ikəs ki, bıbaxşo, Xıdovəndi tərəfiku qıləy dıjdə mıkofot bəy nəsib bəbe.

3-ğanuni hakimiyyət iyən adilonə ğanunon kəno, bəpe millət de iyande bə əxloği, hissi iyən məhəbbətamizə rəftoron səmt təşviğ kardey bıbu. çoko ki, Kərimə-Ğıron çı xısosi kəno bə əfv iyən baxşeşi tevsiyə kardedə.

وَلَمَنِ انْتَصَرَ بَعْدَ ظُلْمِهِ فَأُولَئِکَ مَا عَلَیْهِمْ مِنْ سَبِیلٍ ﴿٤١﴾ 

Və əkəson ki, sıtəm vindey bəpeştə, komək tələbkon(intiğom sıey dumo bıbon) boəon(qıləy mızəmməti) roy ni.

إِنَّمَا السَّبِیلُ عَلَى الَّذِینَ یَظْلِمُونَ النَّاسَ وَیَبْغُونَ فِی الأرْضِ بِغَیْرِ الْحَقِّ أُولَئِکَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ ﴿٤٢﴾ 

Mızəmmət boəkəsone ki, sıtəm kardedən və zəmini dimisə nohəx tuğyongərəti kardedən. əvonin ki, boəvon qıləy dardnokə əzob heste.

Navnə ayə dəvomədə bə zolımon cəzo doey ya əvoni əfv kardey barədə be, ın ayə ijən bə ın nuktə işorə kardedə ki, ım quzəşt bəpe çı məzlumi tərəfiku və bəçəy tələb iyən irodə əsos bıbu, nəyinki, cokəson bıpyişone əy bə ın ko məcburkon. zira əv təbiyi formədə həxış hestebe ki, boştə həxı bərpo kardero zolımi bə cəzo bırosno və hətto əgər ıştən coyli bo ın ko zuş nıvışko, bəpe cokəsonku həm komək tələbko.

Çən, bəpe məzlumi bəştə həxı rəseyro kardə cəhdi xoto mızəmmət kardey nıbu. zira əv bə qıləy xəto mırtəkib bıəni. həyğətədə camiyə bəpe əkəson mızəmmətkon ki, çı cokəson həxı zay kardedən və bə cokəson zılm kardedən. həmonə kəson ki, nohəxədə ıştəni bəsə cokəsonsə bəpe zıneydən, bə tuğyoni dıço beydən və bə ğanunon rioyət kardedənin. ım fərdon dınyoədə bə mızəmmət iyən tehməti loyığin və ğıyomətədə əvon de İlahi ğəzəb iyən cəhəndımi otəşi dimbədim bomeyn.

Çın ayəonku omutedəmon:

1-məzlumi həxış heste cokəsonku komək tələbko və camiyə həm bəçəy həxon rəsey koyədə bəpe bəy koməkkon.

2-çı milləti həxon darıştey, çı hakəsi tərəfiku həm bıbu, norəvoe və bəpe təğib bıbu.

3-İlahi həddonku dəvardey iyən bə iştimoyi ğanunon rioyət nıkardey ki, camiyədə bə fəsodi boyis beydə, bəpe ifşo bıbu və bəpe çı cəmyəti fərdon tərəfiku çəvonku sıvol-cəvob kardey bıbu.

وَلَمَنْ صَبَرَ وَغَفَرَ إِنَّ ذَلِکَ لَمِنْ عَزْمِ الأمُورِ ﴿٤٣﴾

Və ikəs ki, səbrko və quzəştko, beşək ım çı ğoymə koonkuye.

In ayə ijən bə xətoonku dəvardey mevzu oqardedə və bə ım nuktə təkid kardedə ki, bə sıtəmkori cəzo doeyro çı məzlumi həxı nəzədə qətey, bəpe bə milləti əfv iyən baxşeşi çı viro bekardey iyən bə iyande rəhm kardey boyis nıbu. liza hamyedə: cokəson xətoonku dəvardey saxte və bə səbri ehtiyociş heste, əmmo vey erjine. təbiiye ıştə nəfsi piyo po noey iyən ıştə həxıku dəvardey, çı harkəsi ko ni və jəqo həm hostonə ko ni. əmmo, yolə insonon ki, qıləy ğoymə irodəşon heste və çı çokə xısləton soybin, jıqo koon əncom doey iyən ıştə həxıku dəvardey bəzıneyn.

Kulliyə formədə bın ayəonədə bə co kəson sıtəm kardə kəson dıcurnə rəftori barədə bəhs bıə: qıləyni cəzo iyən mıkofot və coqləyni əfv iyən qızəşte. təbiiye çı fərdon vəzyət iyən şərayit həm bın mevzuədə təsirine. həm zılmi şərayit və həmən məzlumi şərayit.

Qahi zəmon zolım ıştə kardə koyku peşmon beydə və baxşeş tələb kardedə. qahi vaxti həm sıtəmkor ıştə kardə koyku peşmon ni və de ğoldorəti iyən tuğyongərəti bəştə zılm iyən sıtəmi isror kardedə.

Məzlum həm mumkine qıləy fəzilətin iyən komilə inson bıbu və de rohətə formə çı cokəson xətoonku dəvardedə. əmmo qahi zəmon  məzlum qıləy şərayitədə mumkine ki, bə cokəson zılmi tov vardey zıneydəni və de isrori ıştə həxı tələb kardedə.

Dəvardə çandə qılə ayədə qırd çın holətonku de qıləy formə bəhs kardey be və çın holəton hukmon bəyon kardey be.

Çın ayəku omutedəmon:

1-Ğıroni əxloği tevsiyəon çı cokəson xətoonku dəvardey iyən ıştəni oqəteye. harçənd bə ğanuni əsos xətokori bə cəzo rosney həx həm məhfuze.

2-səbr iyən qızəşt çı barzə insonon sıfətonkuye ki, Xıdovənd bəy ehtırom noydə.

3-İslom qıləy komilə dine. həm çı məzlumi həxı bə rəsmiyyət zıneydə və həmən əy bə alicənobəti, qızəşt iyən baxşeşi səmt təşviğ kardedə.