912-ə hissə- Zuxrufi surə -23-28 şərifə ayəon

912-ə hissə

وَکَذَلِکَ مَا أَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِکَ فِی قَرْیَةٍ مِنْ نَذِیرٍ إِلا قَالَ مُتْرَفُوهَا إِنَّا وَجَدْنَا آبَاءَنَا عَلَى أُمَّةٍ وَإِنَّا عَلَى آثَارِهِمْ مُقْتَدُونَ ﴿٢٣﴾

Və jıləvoni ıştı bənav bo har qıləy şəhr iyən diyori tarsədə nıvığandemone illa ki, çəvon əyyoş, məstiyən məğrurə yolon voteşone: əmə ıştə pıonımon qıləy ayinədə vindemone və bəçəvon əsəron ixtido kardedəmon(bəçəvon roon tabeyimon).

Navnə bərnomədə Məkkə mışrikon bo şırk iyən bıtpərəstəti bıə dəlilon, ıştə dədə-bobonku təğlıd kardey be. ın ayə bə İslomi peyğombəri(s) xitob kardə holədə hamyedə: Məkkə mışrikon votə çiyon fəğət bəvon məxsus ni və ıştı bənav bıə peyğombəron həm dayima de qıləy milləti dimbədim omən ki, əvoni çı şırk iyən bıtpərəstətiku bərhəzər kardeyədə, əvon çəvon sıxani barədə təfəkkur kardey əvəzi bə həmonə peyğombəron votedəbin: çəmə dılımon heste ıştə əbo-əjdodi şıə roy iyən ayinədə hərəkətkəmon iyən əmə çəvon ayiniku dast nibəkəşemon.

Bın ayədə işorə bıə muhimmə nuktə ıme ki, navkonə peyğombəron mıxolifon bıə ğovmon məst və məğrurə yolon rol be. de peyğombəron mıxolif bıə yolon əksərən zumand, sərvətin iyən təkəbbırinə fərdon bin ki, bəştə ğudrət,sərvət iyən şehrəti xoto çı milləti palu qıləy məğamışon kəsb kardəbe və millət həm bə tars iyən taməhi xoto deəvon bə ico bin. əvon zıneydəbin ki, de ənbiya iyən peyğombəron ğıyomi çəvon sıtəmkorəti iyən eyşo-işrəti devron bə oxo bərəse və məzlumə millət çəvon çanqiku xaric bəbe.

Imruj həm dınyo səviyyədə çı ğudrət iyən sərvəti soybon çəvon ixtiyorədə bıə deştə qırd təblığot və informasiyə əbzor iyən vositəon milləti bə dast dənoydəbin. qıləy holədə ki, dınyoədə ziyodə fəsod iyən cinoyəton həmonə tuğyongər iyən zolımə hukumətonku sərçeşmə peqəteydə. əgər ikəs həm bəçəvon meyl iyən mənfəəton əks qıləy hərəkətko, əy de şiddəti etosneydən ta ıştə roy dəvom doeyku dast bıkəşo.

Çın ayəku omutedəmon:

1-ğədimə zəmononku mandə mədəniyyət, fiki əsəron və dədə-bobo ayinon, bəpe bə ımrujnə nəsli əndiçə iyən təfəkkuri mane nıbu. bəlkəm bəpe əvon ijən təhğığ kardey bıbu. mumkine ki, əvon səhfə royədə bıən və çəmə bəvon kur-kuronə tabe bıey əməni həm mınhərif bəkarde.

2-camiyə bə qıləy aqah iyən dıləsutə şəxsi ehtiyociş heste ki, xətəron bızıno və çəvon barədə çəşnavi bıdo. harçənd milləti veyni bə ın xəbərdortiyon dığğət həm nıkon və deəvon mıxolifət kardedən.

3-əgər sərvət iyən ğudrət kontrol nıbu, bə insoni tuğyongərəti boyis bəbe. bə həmonə dəlili xoto çı milləti nəzdədə qıləy məğamışon bıə ğudrət iyən sərvəti soybon de rost iyən həxə ro soybon mıxolifət kardedən.

قَالَ أَوَلَوْ جِئْتُکُمْ بِأَهْدَى مِمَّا وَجَدْتُمْ عَلَیْهِ آبَاءَکُمْ قَالُوا إِنَّا بِمَا أُرْسِلْتُمْ بِهِ کَافِرُونَ ﴿٢٤﴾

(Çəvon peyğombəri)Voteşe: hətto əgər qıləy ayin boşımə biyəm ki, şımə ıştə dədə-bobon bəvədə vində çiysə vey hidoyətəkə bıbu? əmə, bə şımə deəy vığandə bıə çiyon kofirimon.

 فَانْتَقَمْنَا مِنْهُمْ فَانْظُرْ کَیْفَ کَانَ عَاقِبَةُ الْمُکَذِّبِینَ ﴿٢٥﴾

Çən, çəvonku intiğom semone. çən, odyəs ki, bə həşə jıə kəson ağıbət çokonə be?

Çə kəson cəvobədə votedəbin ki, əmə ıştə əbo-əjdodi dini hifz bəkamon və fəğət bəçəvon roy tabe bəbemon, peyğombəron voteşone: ehanə boşmə qıləy ayin biyəm ki, şımə dədə-bobon ayinisə vey çoke və şıməni bə hərəbaxtəti bərosne, ijən şımə həmonə dinədə bəmandiyon? bəqəm şımə bə hərəbaxtəti rəseyon piyedəyon ni? Çən, şımə bəpe şıməni bə ın məğsədi rəyrə və de xotırcəməti rosnə bə har qıləy məktəbvə ayin tabe bıbon iyən əy ğəbulkon.

Əmmo, çı milləti nodonəti iyən kur-kuronə təəssıb boyis bıə ki, hiç qıləy təhğığot nıbardə və İlahi rəsulon təklifi barədə fik nıkardə holədə, ijən ıştə əbo-əjdodi ayinədə mandedən və votedən: peştıpur bıbən ki, əmə bətı imon nibəvardemon. çən, hədərə ıştəni bə zəhmət eməğand və bəmə deştə ın sıxanon əziyyət mədə.

Odəmi dığğəti cəlb kardə çi ıme ki, peyğombəron bəştə hərəkət kardə roy həxəti iyən bə mışrikon ayini botıləti yəğınışon hestebe və deəvon bəhs kardə zəmonədə votedə nıbin ki, boçi şımə bə botılə roy səmt şeydon və çəmə həxə roy ğəbul kardedəniyon. bəlkəm bənə qıləy betərəfə şəxsi votedəbin: boənən çəmə vardə dini deştə ayinon mığoyisəkənən və odyəsən ki, şımə nəzəku kom qıləyni bə hidoyəti vey neze, çən peşo ıştə roy bıvıjnənən.

Kərimə-Ğıroni ın bəhsi şivə de indokor iyən məğrurə fərdon elmi bəhs iyən mıcodilə zəmonədə bə ədəb-ərkoni rioyət kardey bəmə təlim doydə və nışon doydə ki, imoni əhl deştə mıxolifon bəhs kardə zəmonədə bəpe bə insof iyən ədəbi rioyətkon. əvon ıştə mığobil tərəfi botıl zıney əvəzi, bəpe ıştə sıxanon de dəlil iyən məntıği bəyonkon və çəyku tələbkon ki, fik-fam və təfəkkurko və səhih zınə çi bıvıjno.

Ayəon dəvomədə hamyedə: de həxı ım inodkorəti kardey koş bəvrə rosne ki, həmonəğovmi tuğyongərətikardeşe və oxoyədə bəvon İlahi əzob və ğəzəb nozil be. həlbəttə, Kərimə-Ğıron mıxtəlifə ayəonədə bə dəvardə ğovmon sərquzəşton işorəş kardə. məsələn, çəvonku kali qıləyni de tufoni ya idastə de vironəkə zəlzələ və i qrup həm de tındəvo iyən osmoniyə avaçəkə vositə məhf və həlok kardey bıə.

Çın ayəonku omutedəmon:

1-İslomi təblığ kardey iyən milləti dəvəti roonku qıləyni, İslomi təlimon de coqlə din iyən məzhəbon mığoyisə kardeye. həlbəttə, bə ağl iyən məntıği əsos bıə mığoyisə.

2-jimoni roon səçınədə ağl iyən vəhyi ro, bəsə ıştə əbo-əjdodi əğedə və adətonsə tərcih bıdəmon və bəpe bıqətəmon.

3-harcurnə bemənə təəssıb ki, bə inodkorəti boyis beydə, insoniku səhihə mıəyyən kardey ğudrəti seydə və əy bə həyğəton rəseyku oqəteydə.

وَإِذْ قَالَ إِبْرَاهِیمُ لأبِیهِ وَقَوْمِهِ إِنَّنِی بَرَاءٌ مِمَّا تَعْبُدُونَ ﴿٢٦﴾

Və(bəyod dənə) ə zəmoni ki, İbreymi bəştə pı və ğovmi voteşe: az şımə pərəstış kardə çiyonku bezom(bədiyərom).

إِلا الَّذِی فَطَرَنِی فَإِنَّهُ سَیَهْدِینِ ﴿٢٧﴾

İlla ikəs ki, mınış ofəyə. həlbəttə əv mıni hidoyət bəkarde.

 وَجَعَلَهَا کَلِمَةً بَاقِیَةً فِی عَقِبِهِ لَعَلَّهُمْ یَرْجِعُونَ ﴿٢٨﴾

Və əy(tohidi kəlmə) ıştə bəpeşt bıə nəslon miyono əbədi mandə sıxan ğərol doşe. ğasbu ki, əvon(bə Xıdo səmt) oqardon.

In ayəon kırtə şikilədə bə həzrəte İbreymi(ə) sərquzəşti işorə kardedə ta bə Məkkə mışrikon bıvoto: şımə ki, İbreymi(ə) ıştə yolə əjdod zıneydon, əgər həm dılon heste ıştə əbo-əjdodi dinədə bıbıyon, çıro bə tohid iyən vohidə Xıdo pərəstəti əsos bıə İbreymi(ə) ayini pemandedəniyon?.

İbreymi(ə) həm çoko ki, vindeşe çəy ğəyyum, boəy yolyəti kardə kəs iyən çəy ğovm bə şırki giriftor bıə, çəvon qətə royku bə diyəro mande və ıştə çəvonku bezo bıeyış elon karde və voteşe: mı fəğət ıştə Xalığ bıə vohidə Xıdo pərəstış kardedəm və çəyku tələb kardedəm ki, mıni bə rostə roy səmt səbəroko və az zıneydəm ki, Əv mıni bəçımı ıştən holi va nibədoe.

İbreymi(ə) ıştə qırd səy və cəhdonku okoş doe ta tohidi kəlmə dayima dınyoədə bımando və bərpo bıbu. liza çəy de şırk iyən bıtpərəstəti bardə mıborizə və milləti bə vohidə Xıdo pərəstışi səmt dəvət, qıləy adət və ğanune ki,İbreymi(ə) ıştəku bə yodiqorış haştə. peyğombəron çəy bəpeştə həm çəy roşon dəvom doə və əvışon ğoym kardə.

Çın ayəonku omutedəmon:

1-ğovmi, ğəbiləvi iyən partiyə cəhəto nezəti, bəpe çəmə ıştə əğedə iyən jimoni vıjnemonədə qıləy mənfiyə təsirış nıbu ta əmə kardey bızınəmon həxə roy çok-çoki bızınəmon və bəy tabe bıbəmon.

2-ağl hukm kardedə ki, qıləy Xıdo ki, insonış ofəyə, əy bəçəy ıştən holi va nibədoe. bəlkəm çəy hidoyəti səbəbon de ağl iyən vəhyi roy vositə hozzı kardedə.

3-xıyzon iyən camiyədə səykəmon de çok iyən pəsəndidə adəton həxə roy ğoym iyən bərpokəmon.