976-ə hissə-Tuuri surə -32-40 şərifə ayəon

976-ə hissə

أَمْ تَأْمُرُهُمْ أَحْلَامُهُمْ بِهَذَا أَمْ هُمْ قَوْمٌ طَاغُونَ(32)

Aya çəvon ağlon əvoni bə ım(yavə votey) məcbur kardedə?ya əvon qıləy usyonkor ğovmin?

أَمْ یَقُولُونَ تَقَوَّلَهُ بَلْ لَا یُؤْمِنُونَ(33)

ya votedən : (Muhəmməd)Ğıronış ıştən pesoxtəşe(bə Xıdo nisbət doydə).bəlkəm əvon (bəştə tuğyongərəti iyən həsədi xoto) imon vardedənin.

فَلْیَأْتُوا بِحَدِیثٍ مِثْلِهِ إِنْ کَانُوا صَادِقِینَ(34)

çən,ehanə rost votedən,bənə əy qıləy sıxan biyən.

Navnə proqramonədə bə İslomi peyğombəri(s) mıxolifon çə həzrəti həxədə votə norəvoə sıxanon işorə kardedəbe.ın ayəon hamyedə:aya şımə səlim iyən solimə ağlon şıməni bə jıqo yavə votey məcbur kardedə ki, Xıdo-Peyğombər(s)ki,de dəlil iyən məntıği deşmə sıxan votedə,əmmo şımə əy kahin,şayir və səfi zıneydon? Im sıxanon çı həxı mığobilədə bəştə yoləşəxəti iyən tuğyongərəti xoto,dim qordıneysə coqlə qıləy bəhonəş ni.

Şımə bo imon nıvardero,əy mıttəhəm kardedon ki,ıştə nəzdədə qıləy mətləbonış pesoxtə və bə Xıdovəndi nisbət doydə.əgər jıqobu,şımə həm jıqo bıkənən iyən bənə çəy kəlomi qıləy sıxanon biyənən. Şımə nışon bıdənən ki,çəy iddio kardə çi,nodırıste və cokəson həm bənə çəy kəlomi qıləy sıxan vardey bəzıneyn.çın ayəonku omutedəmon:

1-çı kufr iyən inkori rəğ-rişə,həxı vədə usyon iyən tuğyonqərətiye,nəyinki,ağl iyən əndişə.

2-ənbiya mıxolifon boştə kufri bəhonə vardey iyən milləti çı ənbiyaku bə diyəro kardero,bəçəvon ələyh çı çandə nev iftiro iyən behtononku oko doydən.

3-Ğıron çı İslomi peyğombəri boştə risoləti isbotiro qıləy oşkoə mecuzəy.mıxolifon əgər rost votedən,bənə əy qıləy kitob nışon bıdəyn.

أَمْ خُلِقُوا مِنْ غَیْرِ شَیْءٍ أَمْ هُمُ الْخَالِقُونَ(35)

Aya (əvon)hiççiku ofəyə bıən ya ıştən ıştənışon ofəyə?

أَمْ خَلَقُوا السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ بَلْ لَا یُوقِنُونَ(36)

aya əvon osmonon iyən zəminışon ofəyə?bəlkəm (həx ıme ki,əvon) yəğıni dumo nin?.

In ayəon  bə Xıdoşınosi dəlilonku qıləyni bıə “illəti burhon və dəlili” işorə kardedə.ım burhon iyən dəlil votedə:hiç qıləy səbəb nıbə holədə hiç qıləy təsir və nəticə bə əməl omeydəni və hiç qıləy nəticə ıştə səbəb bıey əzıni.çən,çəy ğərəz ıştə bə coqlə səbəbi ehtiyociş heste.çunki,çı zəmin iyən osmoni həmmə təzahuron jıqoye,çən nəhoyətədə bəpe bə qıləy səbəbi bırəsəmon ki,ıştə nəticə nıbu.əks holədə,bə qıləy təsəlsuli iyən silsilənin bıey dıço bəbemon ki,ağli nəzəku ğəbul bıənin ni.

Hiç qıləy inson iddio kardedəni ki,əv ıştən bəstə iyən hiç qıləy səbəb nıbə holədə ofəyə bıə.həmçinin hiçkəs iddio kardedəni ki,ıştən ıştənış ofəyə.ım dıqlə fərziyyə əməli surətədə qıləy ğeyri-mumkinə koye. zira inson fenomene iyən har qıləy təzahur qıləy illət və səbəb tələb kardedə.çımisə əlovə inson ki,navko bıəni,çokonə ıştən ıştəni səbəb bıey bəzıne?binobərin bə Xalıği ehtiyoc,qıləy fıtri iyən ağılmandə koye ki, Məkkə mışrikon həm əy ğəbul kardedəbin iyən əy inkor kardedə nıbin.çın ayəonku omutedəmon:

1-Ğıron de kali sıvolonku bəhs kardey,insonon bə təfəkkur iyən fik-fami vodor kardedə ta bəştə boon iyən çəvon fik və vijdon oğo bıbon və çı mıxolifətiku dast bıkəşon.

2-ehanə inson çı həyğət iyən çəy ğəbul kardey dumo bıbu,çəy ağl bəy ro nışon bədoe.

3-insoni nə ıştənış ofəyə və nə osmonon iyən zəminış ofəyə.

4-ıştə iyən dınyo xılğətədə  təfəkkur kardey,insoni bə Xıdo iyən bə qıləy xotırcəməti iyən yəğıni bərosne.

أَمْ عِنْدَهُمْ خَزَائِنُ رَبِّکَ أَمْ هُمُ الْمُصَیْطِرُونَ(37)

Aya ıştı pərvərdıqori xəzinəon çəvon nəzdədəy? Ya əvon (bə ın aləmi) seytərəşon heste?

أَمْ لَهُمْ سُلَّمٌ یَسْتَمِعُونَ فِیهِ فَلْیَأْتِ مُسْتَمِعُهُمْ بِسُلْطَانٍ مُبِینٍ(38)

aya çəvon qıləy sırd (şındə) hesteşone ki,deəy (çı osmonon sırron)məseydən?çən,bəpe əvoni məsəkəson qıləy oşkoə dəlil biyon.

أَمْ لَهُ الْبَنَاتُ وَلَکُمُ الْبَنُونَ(39)

aya kinon bə Xıdo iyən zoon bəşmə məxsuse?

أَمْ تَسْأَلُهُمْ أَجْرًا فَهُمْ مِنْ مَغْرَمٍ مُثْقَلُونَ(40)

aya çəvonku qıləy mızd tələb kardedəş ki,çəy pərdaxt kardey(doey)boəvon sanqine?

Vəynə ayəon dəvomədə ın ayəon həm bə peyğombəri(s) mıxolifon sıvol kardedə və hamyedə:ehanə şımə ğəbul kardedon ki,ıştən iyən dınyo hejo şımə ıştən ofəyəon ni,çən aya çı dınyo iyən insonon koon tədbir və çı ruzi iyən neməton təğsım kardey koy bəşımə dəspardə bıə?aya şımə çəş kardedon ki,Xıdo şımə piyə ikəsi bənə peyğombəri unvoni bıvıjno və ya şımə ıştən piyedəyone hakəsi bə ın məsuliyyəti iyən bə coqlə iştimoyi məsuliyyəton mənsub iyən səçınkənən?.

Aya əvon bə osmoni qıləy roşon heste ki,çı dınyo koon tədbiriku ya bo milləti hidoyətiro İlahi vəhyiku aqah bıbon iyən bəçəy əsos əməlkon? Aya əvon bə Xıdovəndi nisbət doə beəsosə xorafati barədə qıləy dəlilışon heste?.joqo ki,votedən:məlayikon çı Xıdo kinonin.

Yaanki,məsələn peyğombər ıştə risoləti mığobilədə çəvonku qıləy mızdış tələb kardə ki,çəy pərdaxt kardey və doey boəvon vey saxte və de ın səbəbi boçəy risoləti ğəbul kardey hozzı nıbin?

Ruşine ki,çı qırd ım parsemonon cəvob mənfiye iyən mıxolifon boştə mıxolifətiro hiç qıləy ruşinə dəlil iyən məntığışon ni və əvon fəğət bo həxı ğəbul kardeyku fərol kardero qıləy ro dumon.çın ayəonku omutedəmon:

1-ehanə mıxolifon həm qıləy sıxanışon bıəbe,bəpe boçəy ğəbuliro hozzı bıbəmon və bə təəssıbi dıço məbəmon.

2-əvon ki,bə Xıdovəndi bənə kinə soybəti bıə norəvoə nisbəton doydən,bə İlahi peyğombəron norəvoə nisbəton doeyku hiç qıləy tarsışon ni.

3-dini təblığədə  iyən insonon bə həxı səmt dəvəti koyədə bəpe bənə peyğombəron çı millətiku maddi iyən moliyyə tələbi məsələonku bəhs məkəmon.zira ım bə təblıği təsiri bəkam bıey iyən bə milləti təzyiğ vardey səbəb bəbe.həlbəttə əgər millət ıştən deştə dıli xoşi bəvon koməkkon və ya qıləy hədiyyə bıdon, ımi ğəbul kardey qıləy muşkilış ni.