НАТО учун ўйнашдан олов билан ўйнашгача/ Туркиянинг Суриядаги ҳатти-ҳаракатлари таҳлили

Форен Полиси нашрига кўра, Анқара ҳукумати Суриядаги қуролли мухолифатни тўлиқ қўллаб-қувватлаб, ўзини бу давлатнинг имкониятларидан ташқаридаги ҳолатга қўйган. Туркия ва АҚШ ўртасида минтақадаги таранглик ва кескинилкларнинг кучайишига олиб келиши мумкин бўлган вазият.

Кўпчилик кузатувчиларга кўра, Туркия мамлакати Суриядаги ўзгаришларда, АҚШ ва НАТОнинг яққол таянчидир. Айни пайтда баъзилар бу фикрни қабул қилиб Туркиянинг ҳам ўзбошимчаликлари борлигини таъкидламоқда. Худди шу нуқтаи назардан, " Ташқи сиёсат"  нашри " Демократияларни мудофаа жамғармаси" таҳлил марказининг Туркия масалалари бўйича катта тадқиқотчиси  Синон Жейдий  томонидан ёзилган мақолада, Туркия ҳукумати Сурияда Ҳайъат-Таҳрир- Аш-Шом террорчилик гуруҳи етакчилигида ҳукмронлик қилган қуролли мухолифатни қўллаб- қувватлаганига ишора қилиб,Туркиянинг ҳатти-ҳаракаталари  мамлакат ҳукуматининг ҳаддан ташқари ишончидан далолат беради ва минтақада икки томонлама беқарорлик хавфини келтириб чиқариши мумкин деб келтирилган.

ИСНО сайтига таяниб,  Порс тудей сайтининг хабар қилишича,  Синон Жейдий ушбу ҳисоботида ўзгаришларнинг жадал ривожланишига ҳам тўхталиб, афтидан, Туркия президенти Ражаб Тойиб Эрдуған Суриянинг сиёсий келажагида ҳукмронлик  қилишга интилмоқда деб маълум қилди.

Бу таҳлилчи яқинда АҚШда жойлашган  "1945"  таҳлилий маълумотлар базасида чоп этилган мақоласида Туркия президенти Эрдуғаннинг Суриядаги ҳаракатларинии тасвирлаш учун ҳатто " ўт билан ўйнаш" ибораси ҳам етарли эмас ва бу ҳаракатлар Трампнинг АҚШдаги янги маъмуриятини чуқур ташвишга солиши керак, зероки  Эрдуған, эҳтимол, Туркияни Суриядаи муаммоларн ҳал қилишнинг бир қисми сифатида таништирмоқчи ва бу минтақада беқарорликларнинг кучайиши хавфини келтириб чиқариши мумкин деб ёзди.

Туркиянинг Ҳайъат-Таҳрир Аш-Шом террорчилик гуруҳини қўллаб-қувватлаши 

Бу хабарга асосан, афтидан, Анқара ҳукумати Ҳайъат Таҳрир Аш-Шом ни Сурияда ҳокимиятни қўлга киритишга тайёрламоқда. Туркия бу гуруҳни бюрократик ҳукумат туза оладиган, қонун ва тартибни сақлай оладиган, демографик хилма-хилликка эга, Сурия халқига хизмат қила оладиган ташкилот сифатида таништиришга уринмоқда. Шу боис ҳам Анқара НАТО ташкилоти аъзси сифатида Таҳрир Аш-Шомни қурол-яроқ билан қўллаб-қувватлашни таклиф қилган.

Туркия президенти Ражаб Тойиб Эрудаған Суриядаги курдлар мухториятини йўқ қилишдек, якуний мақсадга  эришиш учун Таҳрир-аш Шом етакичиси Абу Муҳаммад Жўлонийни назорат қилиш орқали бу гуруҳнинг механизмларини ўз қарашларига мувофқи шакллантиради деб фикр билдирмоқда бу эксперт,

Сурия мамлакати ҳудудининг бу минтақаси  " Сурия Демократик иттифоқи партияси" ва  “QSD” номи билан танилган " Сурия демократик кучлари" назорати остида. АҚШ ва Анқара томонидан қўллаб-қувватланган ҳарбий гуруҳ буни ўзига қарши таҳдид деб ҳисоблайди.

Ички мақсадлар 

Синон Жейдийга кўра, Ражаб Тойиб Эрдуғаннинг курдларга босимни кучайтиришдан мақсад аслида Туркия фуқаролари  эътиборини  ҳукуматнинг иқтисодий мувффақиятсизликларда чалғитишдир. Туркия ҳозирда Сурияда 16 дан 18000 гача қуролли кучларга эга ва Сурия демократик Иттифоқи партияи ва  SDF кучлари назоратини йўқ қилиш учун Кобани /Айн-ул араб/ яқинидаги чегара бўйлаб кучларни сафарбар қилмоқда.

Жейдий  шунингдек сўнггида Турия президентининг ўзига ҳаддан ташқари ишончига тўхталиб унинг тажовузкор стратегияси катта хавф-хатарларни ўз ичига олади ва нафақат Сурия, балки бутун минтақа учун  хавфлидир. Бу хавфларни эътиборисз қолдириш узоқ муддатли оқибатларга олиб келиши мумкин. Бу эса қайтарилмасдир, деб хулоса қилди.