Муборак Қоф сураси 16-22 - ояти карималарининг шарҳи

Меҳрибон ва раҳмли Аллоҳ номи билан

Раҳмат пайғамбари Ҳазрати Муҳаммад Мустафо соллаллоҳу алайҳи васалламнинг руҳи покларига саломлар ва салавотлар бўлсин. Сиз азиз тингловчиларга салом билан, “Нур томон йўл” дастурининг навбатдаги сонида Қурони Каримдаги оятларнинг содда ва равон тафсири билан сизнинг хизматингиздамиз.

Даставвал муборак Қоф сурасининг 16-ояти каримасининг қироатига қилоқ тутамиз:

«وَ لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ وَ نَعْلَمُ ما تُوَسْوِسُ بِهِ نَفْسُهُ وَ نَحْنُ أَقْرَبُ إِلَیْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرِیدِ»  

Ояти карима қуйидагича таржима қилинган:

Албатта, инсонни Биз яратганмиз ва унинг нафси нимани васваса қилишини ҳам биламиз. Ва Биз унга жон томиридан ҳам яқинмиз.

Аввалги дастурда  муборак Қоф сураси ояти карималарининг диққат марказида қиёмат борлигини айтган эдик. Бу ояти карима Аллоҳ таолонинг инсонларнинг амалларини билиши ҳақида шундай дейилади: Аллоҳ таоло инсоннинг яратувчисидир ва унинг борлигининг барча қисмларини ва барча ҳолатларини билувчидир.

Аллоҳ таоло нафақат инсоннинг нима қилаётганидан, балки унинг руҳий хавф-хатарларидан ва унинг фикрларида нима содир бўлаётганидан ҳам хабардор. Кўриниб турибдики, Аллоҳ таоло ўз марҳамати билан инсонни хаёлига келган васвасалар, ёмон ўйлар учун жазоламайди – албатта, агар бу ҳаёлларни  оширмаган бўлса.

Инсоннинг ҳаёти унинг қалбидан қонни тананинг турли аъзоларига олиб борадиган томирларга боғлиқ ва албатта Аллоҳ таоло инсонга бу томирлардан яқинроқдир. Чунки инсоннинг ҳаёти аслида Аллоҳнинг қўлида бўлиб, қалб ва томирлар Аллоҳнинг иродасини бажариш учун воситадир.

Бу ояти каримадан қуйидагиларни ӯрганамиз: 

1) Аллоҳ таолонинг билими ва қудрати чексиздир ва доимо инсониятни ўраб олади. Аллоҳнинг инсоний ҳолатлар ҳақидаги билими батафсил ва кенгдир. Шунинг учун, агар Аллоҳ бизнинг ички фикрларимиз ва ниятларимиздан бехабар деб тасаввур қилсак, бу нотўғри тахминдир.

2) Агар биз ўз нафсимизга назорат қилмасак, у бизни турли йўллар билан нотўғри ишлар қилишга васвасага солади ва қўзғатади ва уни шунчалик такрорлайдики, бизни тузоққа туширади.

Энди муборак  Қоф сурасининг 17 ва 18-ояти карималари қироатига қулоқ тутамиз:

«إِذْ یَتَلَقَّى الْمُتَلَقِّیانِ عَنِ الْیَمِینِ وَ عَنِ الشِّمالِ قَعِیدٌ»، «ما یَلْفِظُ مِنْ قَوْلٍ إِلاَّ لَدَیْهِ رَقِیبٌ عَتِیدٌ»

Ояти карималар қуйидагича таржима қилинган:

Зотан икки кутиб олувчи ўнгда ва чапда ўтирган ҳолларида кутиб олурлар. У бирор сўз айтмас, магар ҳузурида (фаришта) ҳозиру нозир.

Олдинги оятда Аллоҳ таолонинг инсон фикрлари ва руҳий хавф-хатарлардан хабардорлиги ҳақида баҳс бор эди; Бу ояти карима инсоннинг барча амалларини ёзиб боришга ишора қилиб, шундай дейилади: Аллоҳ таоло ҳар бир инсон учун унга ҳамроҳ бўлиб, кузатиб турувчи икки фариштани қўйди. Улар унинг барча яхши ва ёмон ишларини ёзадилар ва улардан ҳеч нарса яширинмайди.

Кўпчилик гапиришни ўз ишининг бир қисми деб ҳисобламайди ва унга унчалик аҳамият бермайди, айни пайтда нутқ инсоннинг ижтимоий ва оиладаги ўзаро муносабатларида муҳим рол ўйнайди. Шунинг учун Қуръони Карим алоҳида гапиришни эслатиб, шундай дейди: Оғиздан чиққан ҳар бир сўзни ўша икки фаришта ҳам ёзиб, битиб туради.

Бу ояти карималардан қуйидагиларни ӯрганамиз: 

1) Аллоҳ таоло инсоннинг ичи ва ташқарисидан хабардор бўлса ҳам, ҳар бир нарса учун воситаларни қўйган. Шунинг учун у фаришталарни одамларнинг ҳаракатларини ёзиб олиш учун тайинлаган.

2) Фаришталарнинг борлигига иймон келтириш Аллоҳ таолога иймон келтириш билан бирга ғайбга эътиқод қилиш мисолларидан биридир.

3) Инсон ўз қилмиши ва хатти-ҳаракати учунгина эмас, балки нутқи учун ҳам масъул ҳисобланади. Демак,  инсоннинг ҳар бир сўзи учун ҳисоб китоб бор.

Сўнгда муборак  Қоф сурасининг 19-22-ояти карималари қироатига қулоқ ютамиз:

«وَ جاءَتْ سَکْرَةُ الْمَوْتِ بِالْحَقِّ ذلِکَ ما کُنْتَ مِنْهُ تَحِیدُ»، «وَ نُفِخَ فِی الصُّورِ ذلِکَ یَوْمُ الْوَعِیدِ»، «وَ جاءَتْ کُلُّ نَفْسٍ مَعَها سائِقٌ وَ شَهِیدٌ»، «لَقَدْ کُنْتَ فِی غَفْلَةٍ مِنْ هذا فَکَشَفْنا عَنْکَ غِطاءَکَ فَبَصَرُکَ الْیَوْمَ حَدِیدٌ»

Ояти карималар қуйидагича таржима қилинган:

Ўлимнинг мастлиги (талвасаси) ҳақиқат бўлиб келди. Сен қочиб юрган нарса шулдир. Ва сур ҳам чалинди. Бу қўрқитилган кундир. Ва ҳар бир жон ҳайдагувчи ва гувоҳлик берувчи билан келди. Албатта, сен бундан ғафлатда эдинг. Бас, Биз сенинг пардангни очдик ва бугун кўзинг ўткирдир. 

Ўлим вақтида одамни ғалати қўрқув ва ташвиш қамраб олади. Аксарият одамлар ўлимдан қочиб, бу ҳақда ўйлашни ҳам хоҳламайдилар; Агар улар ўлимни тасаввур қилишни хоҳлашса, улар бошқаларнинг ўлими ҳақида ўйлашади. Аммо Қуръони каримда: “Ўлим ҳақдир ва унга тайёр бўлсангиз ҳам, тайёр бўлмасангиз ҳам, ҳаммага келади.

Албатта, ўлим йўқ бўлиш дегани эмас, балки бир дунёдан иккинчи дунёга ўтиш бўлиб, у табиий равишда машаққат ва босим, қариндош-уруғ ва дўстларнинг ажралиши билан кечади. Туғилишда ҳам худди шундай, ҳомила ҳаётидан дунёвий ҳаётга ўтиш чақалоқнинг йиғлаши ва киндик ичакчасидаги кесилиши билан бирга келади.

Биз туғилганимизда она қорнидан чиқиб, оёқларимизни ерга қўйганмиз. Ўлганимиздан кейин ер қорнига қайтамиз ва қачон Аллоҳ хоҳласа, ер қорнини ташлаб, яна ерга қадам қўямиз. Аммо бу сафар биз жойларда қилган ишларимизга жавоб бериш учун қайта тириламиз. Дунёда бўлгани каби қиёматда ҳам илоҳий маҳкамага чиқиш учун бизга икки фаришта ҳамроҳ бўлади ва дунёда қилган амалларимиз ҳақида гувоҳлик беради.

Ўшанда инсон бу тақдирли майдонда тирилиш ва ҳозирликдан қанчалик бехабар эканини ва ўша куни жавоб беришга ўзини тайёрламаганини англайди.

Бу ояти карималардан қуйидагиларни ӯрганамиз: 

1) Ўлимдан сақланиш инсонга хос хусусиятдир.

2) Ўлим сири барча одамлар учун мавжуд. Ўлим қўрқуви, ташвиши ва босими одамларнинг нормал ҳолатини йўқотади ва ақл-заковатини йўққа чиқаради.

3) Охиратга эътиборсизлик инсонни хавф остига қўядиган, дунё ва унинг кўринишларига ҳаддан ташқари берилиб, хотини ва фарзандларига қарам бўлиб қолишига сабаб бўладиган хавфдир.

4) Дунё ва унинг кўринишлари инсоннинг кўзи олдидаги парда ва тўсиққа ўхшаб, унинг тўғри кўришига тўсқинлик қилади. Демак, бепарво одамда чуқур тасаввур бўлмайди. Аммо тирилишда, кетиш орқали Пардалар, инсон ҳушёр ва ўткир бўлиб, азалий ҳақиқатларни тушунади.

Ушбу дастурни якунлаш билан сиз азизларни буюк Оллоҳга ҳавола қиламиз ва фикр ва таклифларингизни кутиб қоламиз. Хайр. Саломат бўлинг.