Հայաստանի և Իրանի շահերն ու հետաքրքրությունները հարյուր տոկոսով համահունչ են. Էհսան Մովահեդիան

Հայաստանն ու Իրանը երկրներ են, որոնց շահերը հարյուր տոկոսով համահունչ են․ շատ դժվար է աշխարհում գտնել մեկ այլ դեպք, երբ երկրների շահերն ու հետաքրքրությունները նման կերպ համընկնեն:

«Արմենպրես»-ի հետ զրույցում նման կարծիք հայտնեց Թեհրանի ATU (Allameh Tabataba) համալսարանի դասախոս, միջազգայնագետ Էհսան Մովահեդիանն, ով կենտրոնացած է կովկասյան տարածաշրջանի, հատկապես Հայաստանի և Ադրբեջանի հարաբերությունների, ինչպես նաև տարածաշրջանի հարևան երկրների հարցերով։

Անդրադառնալով Հայաստանի և Իրանի միջև հարաբերությունների և համագործակցության ներկա մակարդակին՝ Էհսան Մովահեդիանը տեսակետ հայտնեց, որ երկու երկրների միջև համագործակցությունը, հարաբերությունները գնալով ավելի են ընդլայնվում ու աճում։

 «Ես գոհ եմ մեր հարաբերությունների աճից, բայց կարծում եմ, որ պետք է ավելի ակտիվացնել դրանք:

 Մենք աշխատում ենք տարբեր ոլորտներում, որոնք իսկապես շատ կարևոր են: Կարծում եմ՝ մեր համագործակցության ամենակարևոր մասերից մեկը տնտեսական ոլորտն է։

 Իմ կարծիքով՝ երկու երկրների տնտեսական համագործակցության հիմքը տնտեսական միջանցքներն են:

Տարածաշրջանի տնտեսական ուղիների սրտում գտնվելու Հայաստանի հավակնությունները, «Խաղաղության խաչմերուկ» նախաձեռնությունը չափազանց կարևոր են ինչպես ձեզ համար, այնպես էլ չափազանց կարևոր են Իրանի համար», - նշեց փորձագետը՝ նկատելով, որ այդ տնտեսական ուղիների մի մասը կապված է հենց Իրանի տարածքի հետ։

 Նա ընդգծեց, որ մասնավորապես «Հյուսիս-հարավ» միջանցքը մեծ կարևորություն ունի Հայաստանի ու Իրանի համար։   Նրա խոսքով՝ Երևանն ու Թեհրանը պետք է աշխատեն այդ միջանցքի բարելավման ու զարգացման ուղղությամբ, քանի որ Հայաստանի համար այն ամենաապահով ճանապարհն է դեպի Պարսից ծոցի ազատ ջրեր:

 «Լավ է, որ Հայաստանը ցանկանում է նաև միանալ արևելքն արևմուտքին կապող տնտեսական ուղուն, սակայն երբ մենք գնահատում ենք իրավիճակը, կարծում եմ, որ Երևանի և Բաքվի միջև խաղաղության պայմանագիրն այդքան էլ շուտ չի լինի, որովհետև մենք տեսնում ենք, թե ինչպես են Թուրքիան և Ադրբեջանը արձագանքում ձեր նախաձեռնություններին:  Հետևաբար, մենք այստեղ լավ տարբերակ ունենք Իրանով, Հայաստանով և Վրաստանով:  Եվ դա կարևոր է բոլոր երեք երկրների համար, որոնք կապվում են միմյանց,  աջակցում են միմյանց,  ինչը կարևոր է ոչ միայն ձեզ համար,  այլև մեզ համար», - նշեց Էհսան Մովահեդիանը՝ մանրամասնելով, որ Հայաստանի   միջոցով Իրանը կարող է կապվել ինչպես եվրասիական տարածաշրջանի, այնպես էլ Կենտրոնական Ասիայի հետ:

 Փորձագետը ևս մեկ անգամ վերահաստատեց, որ Հայաստանն այդ առումով Իրանի համար մեծ կարևորություն ունի. «Պարզապես, բանն այն է, որ  որոշ մարդիկ չեն հասկանում, թե որքան կարևոր է այս կապը»:

Խոսելով տնտեսության ոլորտում երկու երկրների միջև համագործակցության մասին՝ փորձագետը անդրադարձ կատարեց էներգետիկ ոլորտում համագործակցությանը՝ հիշեցնելով, որ Հայաստանը ցանկանում է դիվերսիֆիկացնել իր էներգետիկ շուկան՝ չցանկանալով կախված լինել Ռուսաստանից։

 «Դա շատ տրամաբանական է, որովհետև յուրաքանչյուր երկիր պետք է դիվերսիֆիկացնի իր էներգետիկ ռեսուրսները:  Աշխարհի յուրաքանչյուր երկիր դա անում է:  Դա շատ տրամաբանական է Հայաստանի համար:   Այս հարցում դուք կարող եք ավելի շատ հույս դնել Իրանի վրա: Մենք պայմանավորվածություն ունենք էլեկտրաէներգիայի և գազի փոխանակման վերաբերյալ և պետք է ընդլայնենք այն», - ասաց Մովահեդիանը:

 Փորձագետի դիտարկմամբ՝ իրանցիները կարող են տարբեր տեսակի ապրանքներ արտահանել Հայաստան և նույնը կարող է անել նաև Հայաստանը՝ տարբեր ապրանքներ արտահանելով Իրան և վերջինիս միջոցով՝ նաև այլ երկրներ: 

Էհսան Մովահեդիանի խոսքով՝ հայ-իրանական համագործակցության մյուս կետը վերաբերում է քաղաքականությանը և անվտանգությանը:

 «Իրանն ու Հայաստանը երկու երկրներ են, որոնց շահերը 100 տոկոսով համահունչ են: Այնքան դժվար է աշխարհում գտնել մեկ այլ դեպք, երբ երկրների շահերը և հետաքրքրությունները մեր այդքան կհամընկնեն:  Օրինակ, երբ խոսքը վերաբերում է միջանցքներին,  որոշ երկրներ՝ ձեր հարևան երկրները,  ցանկանում են անցնել Հայաստանի տարածքով, սակայն չեն ուզում հարգել Հայաստանի տարածքային ամբողջականությունը։

Նրանք ցանկանում են ստանալ միջանցքներ և ցանկանում են վերահսկել դրանք:  Իրանը միակ հարևան երկիրն է և միակ ընկերը, որն ասում է՝ դա հնարավոր չէ, ընդունելի չէ», - շեշտեց Էհսան Մովահեդիանը՝ միաժամանակ հիշեցնելով, որ Իրանը բազմիցս հայտարարել է, որ պատրաստ է պայքարել դրա դեմ, քանզի Հայաստանի հետ կապը Թեհրանի համար կենսական նշանակություն ունի։

Փորձագետը նաև ուշադրություն հրավիրեց այն հարցի վրա, որ Թուրքիան՝ որոշ երկրների օգնությամբ, փորձում է ստեղծել թյուրքական աշխարհ, որտեղ նրանց համար միակ խոչընդոտը Հայաստանն է: 

«Դուք հին պատմություն ունեք: Ունեք ձեր քաղաքակրթությունը, այբուբենը, առաջին քրիստոնյա երկիրն եք աշխարհում:  Եվ դուք եզակի եք աշխարհի այս մասում:  Նրանք չեն կարող դա հանդուրժել:  Եվ մենք տեսնում ենք, որ ձեր հարևան երկրներում որոշ տարրեր ցանկանում են ապակայունացնել, ինչ-որ կերպ փոխել իրավիճակը Հայաստանում:   Նրանք ցանկանում են քանդել ձեր քաղաքակրթությունը», - ասաց իրանցի փորձագետը:

 Նրա խոսքով՝ Իրանը ջանում է պահպանել իր տարածքում գտնվող հայկական եկեղեցիները․ «Դուք գիտեք, որ հարյուրավոր հնագույն եկեղեցիներ ունեք Իրանում, և մենք հարգում ու պահպանում ենք դրանք: Բայց տեսնում եք, որ մյուս հարևաններն ուշադրություն չեն դարձնում այս բաներին»:

Փորձագետը ևս մեկ անգամ ընդգծեց, որ Իրանն իսկապես աջակցում է Հայաստանի տարածքային ամբողջականությանը և խորապես մտահոգված է այսպես կոչված «միջանցքով», որը որոշ երկրներ ցանկանում են ստեղծել Հայաստանում՝ չցանկանալով հարգել ՀՀ-ի տարածքային ամբողջականությունը: