958-ə hissə-Hucurati surə -6-9 şərifə ayəon

958-ə hissə

یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنْ جاءَکُمْ فاسِقٌ بِنَبَإٍ فَتَبَیَّنُوا أَنْ تُصِیبُوا قَوْماً بِجَهالَةٍ فَتُصْبِحُوا عَلى‏ ما فَعَلْتُمْ نادِمِین(6)

Ha imon vardə kəson ha! ehanə qıləy fosiğ bo şımə qıləy(muhimmə)xəbəş varde,(çəy barədə) təhğığkənən.məbodə (rəyrə qıləy ğərol bekon və) nızınə holədə bə qıləy dastə zərəl bırosnon,peşo ıştə kardə koonku peşmon bıbon.

Çəmə çı cokəsonku məsə xəbon,dı curnəy:kali xəbon deçəmə jimon iyən koon qıləy rabitəş ni və çəmə camiyə iyən ətrof muhitədə bə əməl omə hodisəon bəyon kardedə.əmmo bəzi xəbon deçəmə jimon iyən koon əloğədore.əmə bəçəvon əsos bə ğərol omeydəmon ki,kom əməlon bə vırə bırosnəmon iyən ıştəku kom reaksiyəon nışon bıdəmon.

In ayə çı dıminə nevi həxədəy və hamyedə:bın holonədə çı har qıləy ğərol iyən əməli bənav,bəpe təhğığ kardey bıbu ki,aya sıxan rosnəkəs qıləy rostəvojə fərde yaan ki,duyəvoj?ya çəy doə xəbə bə şəxsi ğərəz iyən məğsədon əsose ya çı biyədə bıə həyğiyə hodisəonku hikoyət kardedə?

Ehanə çəmə məsə xəbəonədə əmə dığğət iyən təfəkkur nıkəmon,mumkine bəçəy əsos əmə qıləy nodırıstə ğərol bekəmon ki,çəy nəticəon boəmə vey boho bəsə boy.çın ayəku omutedəmon:

1-bə Xıdo imoni tələb,ko və ğərolonədə bıə dığğəte ta inson bə səthiyəti iyən dastpoçəti dıço nıbu.bə həmonə dəlili xoto,muminə inson çı təhğıği əhle və rə bovə kardə iyən zohiri vindəkəs ni.

2-cokəsonku hətto fosiğ iyən qınokoronku çəmə məsə xəbon,nə rəddkəmon və nə ğəbulkəmon,bəlkəm təhğığkəmon.zira qahi zəmon fosiğə odəmon həm rostə sıxan kardedən.

3-bəzi fərd və xəbə portalon çı milləti miyono nodırıstə xəbon pevolo kardedən ta camiyə bə ziyon iyən ziddiyyəti dıçokon.çən,bo jıqo iştimoyi ziyonon vəy qəteyro,bəpe muminon ıştə məsə çiyon həxədə təhğığkon.

4-nıpamyuə bıə ğərol və hərəkəton,dumo ıştə həsrət iyən peşmonəti vardedə.həlbəttə ziyodə holonədə çın peşmonəti qıləy foydəş ni.zira həni çəy əvəzi beşey mumkin ni.

وَ اعْلَمُوا أَنَّ فِیکُمْ رَسُولَ اللَّهِ لَوْ یُطِیعُکُمْ فِی کَثِیرٍ مِنَ الْأَمْرِ لَعَنِتُّمْ وَ لکِنَّ اللَّهَ حَبَّبَ إِلَیْکُمُ الْإِیمانَ وَ زَیَّنَهُ فِی قُلُوبِکُمْ وَ کَرَّهَ إِلَیْکُمُ الْکُفْرَ وَ الْفُسُوقَ وَ الْعِصْیانَ أُولئِکَ هُمُ الرَّاشِدُونَ(7)

Və bızınən ki,Xıdo-Rəsul şımə miyonoe(və şımə bəpe bəvon pemandon)ehanə Əv ziyodə vıronədə bəşmə pemando,hukmən şımə bə məşəğğəti ebəqıniyon.əmmo Xıdo imonış boşımə mahbubış karde və əvış şımə dılonədə ziynətış baxş karde və kufr,bədə ko iyən isyonış şımə nifrət kardə çi ğərolış doə.əvon(ki,çın xısləton soybin) həmonə ruşd pəydu kardə kəsonin.

فَضْلاً مِنَ اللَّهِ وَ نِعْمَةً وَ اللَّهُ عَلِیمٌ حَکِیم(8)

(bə imoni eşğ iyən kufriku nifrətisə əlovə)dıjdə fəzl iyən nemət Xıdovəndi tərəfikuye iyən Xıdovənd Əzın,Həkime.

In ayəon bə Xıdovəndi dıqlə neməton işorə kardedə.qıləyni bo bəşəri irşod iyən hidoyətiro peyğombəron       vığandey və coqləyni qıləy pokə fıtrət ki,Xıdovəndi çı həmmə insonon vucudədə ğərolış doə. peyğombəron deştə məntıği iyən ruşinə sıxanon milləti rahnuma iyən irşod kardedən və suluk iyən rəftori nəzəku həm boəvon qıləy komilə ulqu iyən nımunə bin.bə həmonə dəlili xoto,imoni əhl bə peyğombəron itoət iyən tabe beydən.

Co tərəfiku Xıdovənd çı insonon fıtrətış jıqo ofəyə ki,çokə koonış piyedə və bədə koonku bezo iyən bəy nifrət kardedə.məsələn hətto qıləy dızd ki,cokəson molon dızdiyedə,ıştə aləmdə zıneydə ki,ım dızdi koy yavə iyən bə xoş nıomə koye.çın ayəonku omutedəmon:

1-ehanə dılımon heste bə peşmonəti iyən nədoməti dıço məbəmon,bəpe bə İlahi rəsulon tabe bıbəmon. nəyinki, çəşkəmon ki,əvon bəçəmə tələbon tabe bıbon.çıro ki,jıqo qıləy intizor bemənoye.

2-bə dini meyl ki,insonon bə çokəti səmt dəvət kardedə və çı bədə çiyonku nəhy kardedə,qıləy fıtri koye ki,Xıdovəndi çı həmmə insonon daxiılədə noəşe.    

3-bəşəri camiyə həyğiyə ruşd, bə İlahi rəsulon barzəti baxşə təlimon pemandey iyən əxloği iyən rəftori rəzilətonku bə diyəro mandeye.      

4-insoni həyğiyə ziynət,imon,mənəvi iyən əxloği kəmolatone.nəyinki,bənə olət,məskən iyən mərkəbi bıə zohiri əloğəon.

وَ إِنْ طائِفَتانِ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ اقْتَتَلُوا فَأَصْلِحُوا بَیْنَهُما فَإِنْ بَغَتْ إِحْداهُما عَلَى الْأُخْرى‏ فَقاتِلُوا الَّتِی تَبْغِی حَتَّى تَفِی‏ءَ إِلى‏ أَمْرِ اللَّهِ فَإِنْ فاءَتْ فَأَصْلِحُوا بَیْنَهُما بِالْعَدْلِ وَ أَقْسِطُوا إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُقْسِطِینَ(9)

Və əgər muminoku dıqlə dastə canqkon,çən çəvon miyono sulh iyən aşti bərğərolkənən.peşo əgər çın dıqlə qrupiku qıləyni bə coqləyni təcavuzko,de təcavuzəkə canqkənən ta(əvon) bə Xıdo fərmoni oqardon. çən,ehanə mutəcaviz oqardo,(və ıştə təcavuziku dast bıkəşo) dıqlə(dastə)miyono de ədoləti sulh bərğərolkənən iyən bə ədoləti rioyətkənən ki,Xıdovənd ədolətinə(şəxsonış)piyedə.

In ayə bə sosyal ziyononku coqləyni işorə kardedə və hamyedə:qahi zəmon çı camiyə fərdon ya ğovmon miyono canqon bə əməl omeydə və dıqlə tərəf bo bə səbarzəti rəseyro,ıştə nezə dust iyən ğəbiləku komək tələb kardedən.Kərimə-Ğıron bın xısusədə təkid kardedə ki,camiyə fərdon bə canqi dılə daxil beıy əvəzi,dıqlə tərəfi bə sulh iyən aşti səmt dəvətkon ta ım bə ziddiyyət iyən canqi hevujəti boyis nıbu.

Əmmo əgər dıqlə tərəfiku qıləyni bə canq iyən mıhoribə isrorko və bo bə ədoləti əsos bıə sulhi ğəbul karde hozzı nıbu,həmmə kəsi vəzifə ım bəbe ki,de həmonə təcavuzkorə dastə canqkon iyən əy çəy vırədə bınıştovnon ta camiyə bə fıtnə iyən ziyonon dıço nıbu.çın ayəku omuteydəmon:

1-cəmyəti həmmə fərdon çı camiyə əmniyyəti vədə məsuliyyətışon heste.liza canqi bə əməl zəmonədə betafut mandey lozım ni.əvon bəpe ıştə həm məsələkon miyono sulh iyən aşti bərğərolkon.əmmo çın canq kardə dastəku iqlə qrup bəştə təcavuzi dəvom bıdo,bəpe mutəcaviz çəy vırədə nıştovney bıbu ta əmniyyət bərğərol bıbu.

2-deştə təcavuzkorəti çı camiyə əmniyyəti bəyənde jıə dastə əfv kardey,coyiz ni.jıqo fərdon əgər mısılmon həm bıbon,çəvon xunon hərom nin.

3-canq kardə dıqlə dastə miyono sulhi bərğərol kardey,bəpe bə ədolti əsos bıbu və çı məzlumi həx bə hədər nışo.əmmo jıqo nıbu,jıqo qıləy sulh və sazış de zıllət və ari bərobəre.