Təkfiri cərəyanon
Təkfiri cərəyanon
Təkfiri sələfiyon iyən co təkfiri və terroristə qrupon ideoloji əsosonku qıləyni,ayə iyən rəvoyəton istinbotədə ağli mərcəiyyət və ovardemoni rədd kardedən.ağli çı sələfiyon palu hiç qıləy məğma və vırəş ni.əvon jıqo hisob kardedən ki,kitob iyən sınnət qırd usuli-dini ehtivo kardedə və bə ağli hiç qıləy ehtiyoc ni.ağli mənon muhimmə qıləyni,bəşəri ağli elm və zıneye ki,təkfiri dastəon nəzəku qıləy”fitnəy ki,insoni Xıdovəndiku be ehtiyoc kardedə.bənə DAİŞ-i bıə təkfiri dastəon de jıqo ideoloji əsoson bo şəri hukmon istinbotiro və mənbəon zınero,ağli ğəbul kardedənin.ım qıləy holədəy ki,Kərimə-Ğıron dumo yənde bəşəri bə zıney,təfəkkur iyən ağliku oko doey səmt səlo jeydə və dəvət kardedə.bə peyğombər(s)-i nozil bıə iminə ayəonədə,bə handey,ğələmi iyən elmi işorə bıə.ım çı islomi ixtixore və çəyku hikoyət kardedə ki,ım səmavi din bə elm,zıney,mədəniyyət,aqahəti iyən təfəkkuri qıləy məxsusə dığğətış nışon doə.
Təkfiri sələfiyon ideoloji əsosonku qıləyni ,ayə və rəvoyəton istinbotədə bə ağli ovard kardey rədd kardeye.ağl ,imomiyyə iyən mutəzili mutəkəllimon palu hukmon kəşf iyən fiğhədə əsliyə mənbəonku qıləyniye və çəyku məğsəd ,bə saleh və fosidi elm pəydu kardey iyən çok və bevəcə əməlon dərk kardeye.əmmo,BƏPE BIVOTİ Kİ,IM İSTİLOH İYƏN TERMİN NAVKONƏ ZƏMONKU de tosə ısət sələfiyon palu qıləy məğamış bıəni.əvon jıqo hisob kardedən ki,kitob iyən sınnət qırd usulu dini ıştədə ehtivo kardedə və həni bə ağli hiç qıləy ehtiyoci ni.bə ibn teymiyyə sıxani əsos:”innə rəsuləllah bəyyənə cəmiuddin usuləhu və furuəh,batinəhu və zahirəh.elməhu və əmələh”.ın əsl iyən prinsip elm iyən imoni usule.hakəs bə əsl və prisnsipi çanq bıjəno,təməssıkko,əhle—sınnə və cəmoəte iyən həxı əhle.ibn teymiyyə de fəlsəfə iyən məntıği bıə mıxolifəti şiddət jıqo be ki,bın zəminədə çandə qılə kitob nıvıştey bəbe.əv,ağli rədd kardey məsələdə votedə:”ağli təmcid iyən tarif kardə kəson,həyğətədə.ağli nomo bıə bıti təmcid iyən tarif kardedən.hiçvaxti ağl coyli bo hidoyət iyən irşodiro vəs kardedəni və jlıqo bıənəbe, Xıdovənd rəsulon nıəvğandi.
Ağli muhimmə mənonku qıləyni,bəşəri elm iyən zıneye ki,təkfiri dastəon nəzəku ım fitnəye ki,insoni çı Xıdovəndiku be ehtiyoc kardedə.bənə DAİŞ-i bıə təkfiri qrupon həm de jıqo fik iyən ideoloji prinsipon bo şəri hukmon istinbot və bə dast vardeyədə ağli qıləy mənbə hisob kardedənin.ım qıləy holədəy ki, Kərimə-Ğıron hejo bəşəri bə zıney,elm cəm kardey,təfəkkur kardey iyən ıştə ağliku oko doey səmt dəvət kardedə.
Kərimə-Ğıronədə elmi kəlmə (və çə kəlməku bə dast omə kəlməon) bə haftsa həşto kərə nezi omə,ağli kəlmə(və çəy......) çılı nəv kərə,təfəkkuri sıxan həjdə kərə və “lubbi” sıxan (ağli soybon) həm şonzə kərə omə.ım çı islmi iftixaronkuye və çəyku xəbə doydə ım din bə elm.mədəniyyət,təfəkkur iyən aqahəti ziyodə ğeymət doydə.
Torıxi nəzəku “sələfi” kəlmə de tosə ibn teymiyyə bənav,hədisi əshob və yolon tərəfiku umumi mənoədə”dəvardəyon” mənoədə oko doey bıə.tayinki,ibn teymiyyə çəy istilohi və terminoloji mənoş pesoxteşe.Muhəmməd bin Əbdulvəhhab de çın istilohiku ifroti təfsiri bo co mıəsılmınon təkfir kardero bəhrəş barde və okoş doe.
Kulliyə formadə votey bəbe ki,sələfiku murad iyən məğsəd,umməti navnə salehə şəxsonin ki,bə islomi umməti jimoni sıftənə se əsri şomil bedə və çın istilohi mənşə həm,peyğombər(s)-iku rəsə qıləy rəvoyətədəy ki, səhih Buxari iyən səhih Muslimi çı İbn Məsudiku nəğlış kardə.”Xeyrul-Ğuruni ğərni, summəlləzinə yəlunəhum,summəlləzinə yəlunəhum”.həmməysə çokə məxloğ,çımı əsri(məxloğe).peşo əkəson ki,çəvon bədiqə bomeyn.çəvon bəpeştə qıləy millət bome ki,çəvon har qıləyni şoydəti bəçəvon ğəssəmi və çəvon har qıləyni ğəssəm bəçəvon şoydəti zidd bəbe”.ibn teymiyyə və çəy tərəfdoron de ın hədisi islomi sıftənə se əsri çı həxı de botıli meyarışon zınə və bın zəmonədə əncom doə bıə çiyon və ya sələfon əməli formadə təsdığ kardə çiyon,komilə surətədə ğəbulışon kardə. Binobərin sələfiçəti bə səhobə iyən tabeyini və Hicri-Ğəməri dıminə iyən seminə əsrədə jiyə muhəddison fame və şıə metodi tabe bıey zıenydən və əvon de sələfon sınnət və şıə royədə harcurnə kəlami-fəlsəfi təvil iyən təfsiri mıxolifin.ım ko iştimayi cəhəto həm və məzhəbi canqon və təkfiri zəminəon buruzi boyis bıə və əvon co mısılmımonə fırğəonışon botıl hisob karde.çıro ki,çı sələfiçəti həmməysə muhimmə nəticə,islomi xilofəti ijən sənibəton oqordıney və co hukuməton cohili hukuməton məhsub bedən ki,de bə salehə sələfon şivə oqardemoni,əvon bəpe əvəz kardey bıbu.bəçəy xoto milli iyən beynəlxalğ təşkilot və cəmyəton,ımruj bə etığodi,əxloği iyən ğanuni baxşonədə ğeyri-islomi əsoson vıjniye dəliliro, ğeyri-islomi bə hisob omeydən və əvon bəpe rədd kardey bıbon.ım zohiri sələfiçəti boyis bıə ta DAİŞ terroristə dastə həm de bə sələfon tabe bıey iyən bə Ğıroni ayəon iyən peyğombər(s)-i rəvoyəton istinodən,ıştə cinoyəton bə vırə rosnedən. sələfiçəti vey cəhəto tənğıd kardənine.sələfiyon bə peyğombər(s)-iku omə rəsə qıləy hədisi istinod kardedən ki,ə həzrəti hamyəşe ki,həmməysə çokə ğərn və əsr çımı əsre.”xeyrul-ğurun”-i təfsir bə se sa sori hiç qıləy əsosış ni və ın hədis səhv təfsir və təvil kardə bıə.çıro ki,”Ğərn” ərəbi luğətədə bə muosirə termin və istilohi əks,sa sori mənoədə ni,bəlkəm iqlə zəmondə ivrədə jiyə cəmyəti mənoədəy və peşo coqləyni cəmyət çəvon vırə qəteydə.Məcidə-Ğıron həm”ğərni” kəlməbın mənoədə okoş doə.”Ğərni”kəlmə Kərimə-Ğıronədə haft kərə istifodə bıə və hişvaxti əv istilohi yəni sa sori mənoədə ni.
