Təkfiri cərəyanon
Təkfiri cərəyanon
Kulliyə formadə votey bəbe ki,sələfiku murad iyən məğsəd,umməti navnə salehə şəxsonin ki,bə `islomi umməti jimoni sıftənə se əsri şomil bedə və çın istilohi mənşə həm,peyğombər(s)-iku rəsə qıləy rəvoyətədəy ki, səhih Buxari iyən səhih Muslimi çı İbn Məsudiku nəğlış kardə.”Xeyrul-Ğuruni ğərni, summəlləzinə yəlunəhum,summəlləzinə yəlunəhum”.həmməysə çokə məxloğ,çımı əsri(məxloğe).peşo əkəson ki,çəvon bədiqə bomeyn.çəvon bəpeştə qıləy millət bome ki,çəvon har qıləyni şoydəti bəçəvon ğəssəmi və çəvon har qıləyni ğəssəm bəçəvon şoydəti zidd bəbe”.ibn teymiyyə və çəy tərəfdoron de ın hədisi islomi sıftənə se əsri çı həxı de botıli meyarışon zınə və bın zəmonədə əncom doə bıə çiyon və ya sələfon əməli formadə təsdığ kardə çiyon,komilə surətədə ğəbulışon kardə. Binobərin sələfiçəti bə səhobə iyən tabeyini və Hicri-Ğəməri dıminə iyən seminə əsrədə jiyə muhəddison fame və şıə metodi tabe bıey zıenydən və əvon de sələfon sınnət və şıə royədə harcurnə kəlami-fəlsəfi təvil iyən təfsiri mıxolifin.ım ko iştimayi cəhəto həm və məzhəbi canqon və təkfiri zəminəon buruzi boyis bıə və əvon co mısılmımonə fırğəonışon botıl hisob karde.çıro ki,çı sələfiçəti həmməysə muhimmə nəticə,islomi xilofəti ijən sənibəton oqordıney və co hukuməton cohili hukuməton məhsub bedən ki,de bə salehə sələfon şivə oqardemoni,əvon bəpe əvəz kardey bıbu.bəçəy xoto milli iyən beynəlxalğ təşkilot və cəmyəton,ımruj bə etığodi,əxloği iyən ğanuni baxşonədə ğeyri-islomi əsoson vıjniye dəliliro, ğeyri-islomi bə hisob omeydən və əvon bəpe rədd kardey bıbon.ım zohiri sələfiçəti boyis bıə ta DAİŞ terroristə dastə həm de bə sələfon tabe bıey iyən bə Ğıroni ayəon iyən peyğombər(s)-i rəvoyəton istinodən,ıştə cinoyəton bə vırə rosnedən. sələfiçəti vey cəhəto tənğıd kardənine.sələfiyon bə peyğombər(s)-iku omə rəsə qıləy hədisi istinod kardedən ki,ə həzrəti hamyəşe ki,həmməysə çokə ğərn və əsr çımı əsre.”xeyrul-ğurun”-i təfsir bə se sa sori hiç qıləy əsosış ni və ın hədis səhv təfsir və təvil kardə bıə.çıro ki,”Ğərn” ərəbi luğətədə bə muosirə termin və istilohi əks,sa sori mənoədə ni,bəlkəm iqlə zəmondə ivrədə jiyə cəmyəti mənoədəy və peşo coqləyni cəmyət çəvon vırə qəteydə.Məcidə-Ğıron həm”ğərni” kəlməbın mənoədə okoş doə. ”Ğərni”kəlmə Kərimə-Ğıronədə haft kərə istifodə bıə və hişvaxti əv istilohi yəni sa sori mənoədə ni.
İbn Həcər Əsğəlani Əhli-Sınnəti palu,qırd islomi dınyoədə de şeyxul-islomi nomi ğəbul bedə. Əv, torıx,hədis və ricali elmonədə nəzə soyb iyən çı alimon mərcə və ovard kardə bıə kəse.Hafiz Cəlaləddin Syuti İbn Həcər Əsğəlani jıqo vəsf kardedə:əv İmom iyən Hafiz be və ıştə əsrədə ğazi-əlğazi məğamış hestebe.elm iyən hədisi təşnəon dınyo qırd vıronku bo hədisi əxz kardero,çəy palu omeydəbin və hədisşınosi rəyisəti bəy rəse. İbn Həcər Əsğəlani ıştə “xeyrul-ğuruni” hədisi təfsirədə əvış çı iqlə zəmonə məxloği mənoədə təfsirış kardə.hətto,ehanə Hicri sıftənə se sori səhih tələğğikəmon,ısət çın sıvoli vırəy ki,çokonə həmonə se ğərn və əsri həmməysə şərofətinə ğərn zıney bəbe ki,qıləy holədə əhli-hədisi bidət hisob kardə çi həmmə həmonə sıftənə sa sor ya tikəy çəyku bənav bə vucud omə?bənə xəvaric,Murciyə,Ğədriyyə,Mutəzilə və co veyə fırğəon həmonə zəmonədə zuhurışon kardə və bə əməl omə.eyni holədə votey lozıme ki,sələfi bəpe zıney plan və de həyğəti pəydu kardey yeqanə roy nomi bəy istinod kardey,ıştən bidət və noxolisəti mənoədəy.həmçinin,əvon ıştən çandə qılə iştihodışon bə sələfi dərki izofəşon kardə və və əvışon de sələfiyon nomi,bə dınyo elonışon kardə.çəvon bənə şırk,tohid,ibodət,pərəstış,sələf və sayirə bıə tərifon və məfhumon de sələfi məfhumi hiç qıləy həmahənqəti iyən rabitəş ni və çı sələfiyon ıştən istinbot iyən iştihode ki,çəvon mıxolifon tərəfiku de tənğıdi dimbədim omə.bın barədə bə Rəməzan Əlbuti əhli-sınnəti alimonku qıləyni,de “sələfiyyə,bidət ya məzhəb” nomi kitobi işorə kardey bəbe.əv ıştən sələfiçəti bə bidəti boyis zınedə ki,bo islomi camiyə zərəlış heste.zira,fiki və etığodi məsləonədə bə nuyə istinbot iyən iştihodi və həmçinin bə islomi ğəbul kardey iyən pevolo bıey ko həm mane bedə....
Sələfiyon bo bo sələfon etıborin kardero bıə cəhdon,həmmə cəhətonədə bəvon mərcəiyyət doeye. sələfiyon səy kardedən ta de bəvon məşruiyyət və leqiməti baxş kardey,çəvon həmmə əməl və rəftoron, votə sıxanon və şıə roon ıştə əsrədə ulqu ğərol bıdon və çı omə nəslonku harcurnə fik-fam krdey iyən ıştə ağli oko doey fırsəti bıstənon.əmmo,deməkə ki,çı sələfi məfhumi vədə ziyodə muşkion mevcude,çı sələfiyyə nəzəku itoət kardey mənoş çiçe? Bə səhabə iyən tabeyinon sıxan,əməl və rəftoron qılə-qılə rioyət kardey və həmmə zəminədə ısət çı etığodi,siyosi,iştimoyi və ixtisodi bıbu,bəvon pemandey, nəzədə qətə bıə.ultra sələfiyon çı sələfiyon şivə və şıə royədə harcurnə əvəzon bidət və şərən hərom zıneydən.çəvon ın nəzədə əhəmiyyət pəydu kardə çi ıme ki, sələfi metod qırd zəminəonədə bo vəoməyon inev mərcəiyyəte.ıəst çı iştimayi,siyosi,fərhənqi ya fiğhi sahədə bıbu.ısət çı sınni alimon yolə qıləyniku bıə Ğəzzali bə sələfiyon tabe bıey barədə bıə sıxani bıməson.Əbu Hamid Ğəzzali hisob kardedə ki,peyğombər(s)-iku bəmə omə rəsə har qıləy çi,çəmə çəş iyən səy sape.çı səhobəonku omə rəsə çiyon kali qıləyni peqətemone və bəzi qılon nomone. Və əmmo,çı tabeyiniku omə rəsə çiyon,bızınən ki,əvon həm merdonin və əmə həm merdimon”.
