Эрон бўйлаб саёҳат (10)
Бу дастурда сизни гўзал Аҳвоз шаҳри билан таништирамиз.
Эроннинг салқин ғарбидан жануби-ғарбий иссиғигача саёҳатимизни давом эттирамиз. Биз Загрос тоғларининг шарқий ён бағирлари бағрида жойлашган Хузистонга етиб борамиз ва денгиз сатҳидан жуда паст бўлган текисликка етиб борарканмиз, Хузистоннинг жазирамасини бутун вужудимиз билан ҳис қиламиз. Хузистон ўзининг паст баландлигидан баланд ва тилларанг қамишли, мўл сувли кенг ботқоқларга тўла бўлиб, у “Хор” деб аталади. Аҳвоз — Хузистон текисликларида жойлашган Эроннинг салобати ва тарихига эга шаҳар. Форс кўрфазига яқинлиги ва Арабистон қумларининг иссиқлиги туфайли Эроннинг энг иссиқ жойларидан бирига айланган шаҳар.
Аҳвоз бундан олти минг йил муқаддам қадимий “Тариана” номи билан алоҳида ўринга эга бўлган Элам сивилизациясига бориб тақалади, кейинроқ Аҳамонийлар даврида Доро ўша шаҳар Хузистон аталиб, бу яъни шукроналик маъносини билдиради. Албатта, Аҳвознинг турли даврларда бир қанча номлари бўлганлиги, ҳозирги номи ислом давридан қолганлиги ўз-ўзидан аён.
Аҳвознинг диққатга сазовор жойлари шаҳарга киришдан олдин бошланади. Мовий уфқда узун поялари ва оч яшил соялари бўлган шакарқамиш далаларини кўриш жуда мафтункор. Шунингдек, сарғиш хурмо тўпламлари билан янада ажойиб бўлиб, баланд ва баланд палма дарахтлари бўлган катта боғларнинг мавжудлиги Аҳвазни хурмо етиштирувчи йирик шаҳарлардан бирига айлантирган. Аҳвоз ва Хузистон, умуман олганда, бу сариқ олтинга эга бўлишдан ташқари, қора олтин диёри сифатида ҳам машҳур. Чунки унда нефт қудуқлари кўп. Шунингдек, машҳур пўлат заводи каби кўплаб саноат объектларининг мавжудлиги Аҳвозни Эроннинг энг муҳим саноат марказларидан бирига айлантирди.
Шуни ҳам билишингиз керакки, Аҳвоз номи гўзал Карун дарёси билан боғлиқ. Карун, унинг бир қисмид кема қатнови мавжуд ва бу масала, Аҳвознинг тижорий гуллаб-яшнашига қадим замонлардан бери сабаб бўлган. Эроннинг энг сувга бой дарёси бўлган, Бахтиёр тоғларидан бошланиб, кўплаб бурилишлари ва тўғонларини барпо этган Карун Хузистонни ўзига хос текисликка айлантирган. Аҳвоз марказидан ўтиб, худди меҳрибон она каби Карун шаҳарнинг шарқи ва ғарбини қучоқлаб, шаҳарга гўзал қиёфа бахш этади.
Аҳвознинг салқин кечаларида гўзал Ҳафт кўприк устида юрганимизда ва унинг атрофидаги сунъий шаршара бўйлаб ёруғлик ва ранг рақсларига шўнғиб кетганимизда Каруннинг гўзаллиги янада яққолроқ намоён бўлади. Чиройли аркли бу кўприк Аҳвоздаги энг гўзал кўприклардан бири бўлиб, шаҳарнинг замонавий қиёфасини қадимий шакли билан боғлаб турувчи ва сивилизациялар мулоқоти кўприги сифатида танилган. Ҳафт кўприк бизга Каруннинг жонли тунларини кўрсатадиган ягона кўприк эмас. Оқ кўприк ёки иккита оқ ярим ой камаридан иборат яна кўприк Карун устидаги яна бир улуғвор кўприкдир. Карун қирғоғидан бу кўприкни кўриш ҳақиқатан ҳам ҳайратланарли ва кўприк тепасидан Каруннинг кўриниши ғаройиб.
Ҳашт кўприк ёки машҳур симли кўприк деб аталган яна бир кўприк борки, у Карундаги бошқа кўприклардан фарқ қилади ва асоссиз кабел сифатида қурилган ва зинапоядан ўтган ҳар қандай йўловчи учун, айниқса, тунда ҳаракатланиш роҳат.
Аҳвознинг анъанавий ва замонавий бозорларига ташриф буюрганимизда Аҳвозга саёҳат қилиш завқи янада тўла бўлади. Абдулҳамид бозори Аҳвоздаги энг қадимги бозордир. Қожар давридан қолган ғишт хужайралари ҳар хил рангли ва егулик матолар, қимматбаҳо материалларни сотиб олиш ва сотиш жойидир. Албатта, бу бозор авваллари аристократлар учун жой бўлган. Мўйин ат-Тожжор биноси ёки машҳур Шайх Хазал карвонсаройи ҳам шу бозорда жойлашган. Бу Қожар даврида гавжум бино эди. Кекса бўлишингизга қарамай, тўрт айвонли бу бинонинг ғиштли ярим ойлари қалбидан улуғворлик ва унутилмас жилони ҳис қиласиз.
Аҳвознинг эски уйларида сайр қилиш ўзига хос муҳитни беради. Аҳвозга келганингизда Ажам саройига ҳам ташриф буюришингиз керак. Ўймакор устунлар ва кўп сонли камералар билан қопланган бир қаватли ғиштли бино ҳаёт садоси ва ўтмишнинг шовқин-суронини уйғотади.
Албатта, Покистон бозори каби бошқа гўзал ва анъанавий бозорлар ҳам борки, уларни эътибордан четда қолдириб бўлмайди. Рангли ва ҳаёлий матоларга тўла бозор. Бу бозорлардан хурмо, хурмо нони ва маҳаллий кийимлар каби Аҳвознинг турли сувенирларини харид қилишингиз мумкин. Анъанавий Кове бозорига ҳам ташриф буюришингиз мумкин. Турли хил газаклар, балиқ ва қисқичбақаларни таклиф қиладиган бозор.
Аҳвозга келганингизда, шаҳар марказидаги машҳур Имом Хумайний бозорига ҳам ташриф буюришингиз керак. Бу Эрондаги энг катта ёпиқ бозорлардан бири бўлиб, у бутунлай қопланган. Бозорда юрганингизда, сиз ярим ой ҳужайраларининг визуал ритмидан баҳраманд бўлишингиз мумкин. Бозордан ташқарида кесилган бошларнинг чиройли ритми бозор ичидагидан кам эмас.
Эроннинг аксарият шаҳарларида зиёратгоҳлар бор ва Аҳвоз шу шаҳарлардан биридир. Али Ибн Маҳзиёр қабри Аҳвоздаги энг қадимий ва энг муҳим диний бинолардан бири. Али Ибн Маҳзиёр шиа фақиҳи ва Имом Ризо (а.с.)нинг саҳобаларидан бири эди. Бу ерни кўриш зиёратчилар учун ўзгача маънавий хотиржамлик яратади.
Айни пайтда, Аҳвоз тарихий ва анъанавий жойлардан ташқари, ўтиш жойлари ва замонавий савдо марказлари билан тўла, бу ҳам ҳашаматли ва хилма-хил харидларни севувчиларни қондиради. Аҳвознинг бошқа диққатга сазовор жойлари музейлардир. Замонавий санъат музейи Хузистонлик рассомларнинг кўпгина тасвирий санъатларини намойиш этади ва Эрондаги энг жозибали ва энг катта санъат кўргазмаларидан бири бўлиб, кўриш учун соатлаб вақт кетади. Шунингдек, ёғоч саноати ва унинг шаҳар меъморчилигида қўлланилишини кўрсатадиган ихтисослаштирилган ёғоч ва дурадгорлик музейи.
Тарихий ва маданий диққатга сазовор жойлар билан бир қаторда Аҳвоз фуқаролари билан муомала қилишда этник хилма-хилликни кўриш мумкин. Араб халқи форслар ва лорлар билан бирга охир-оқибат дўстлик ва ҳамжиҳатликда яшаб, саккиз йиллик тазйиқли уруш давомида ўз ер-сувини ҳимоя қилишда бу ҳамжиҳатлик ва дўстликни энг яхши йўл билан намоён этди.
Азиз дўстлар, Эрон дастурига қўшилинг, Эрон заминининг ҳар бир гўшаси кўплаб диққатга сазовор жойларга тўла ва Эронга келиш орқали сиз ушбу беғубор, жозибали ва бетакрор манзаралардан тўлиқ баҳраманд бўлишингиз мумкин. Ушбу дастуримиз якунида Аҳвозга саёҳатимизни якунлаймиз ва Эроннинг яна бир гўзал шаҳри таништирилгунга қадар сизни буюк ва раҳмли Худога топширамиз.
