Pars Today

  Халқ иродасига мувофиқ ва исломга асосланган инқилоб бўлган Эрон Ислом инқилоби ўтган қирқ тўрт йил давомида нафақат Эронда, балки дунёнинг кўплаб мамлакатларида сиёсий ва ижтимоий ўзгаришларнинг яратувчиси бўлди. Бу кўплаб мустамлака остидаги ва заиф халқларнинг уйғонишига ёрдам берди. Дарҳақиқат, Эрон Ислом инқилобининг ғалабаси билан бир қаторда Имом Ҳумайнийнинг зулм ва ҳукмронликка қарши фикрлари минтақа ва дунёнинг турли мамлакатларида исломий уйғонишга сабаб бўлди.

  Дарҳақиқат, Ислом атрофида тўпланган Имом Ҳумайний (р.а.) тафаккури рағбатлантирувчи ва ҳал қилувчи амалий дастурга айланди. Унинг негизида Ғарб ҳукмронлигини инкор этиш, мустамлакачиликка қарши кураш, мусулмонларнинг глобал бирлиги ва жаҳон ҳукуматини яратиш ётарди. Дарҳақиқат, Эрон инқилобининг дунёдаги бошқа инқилобларга нисбатан ўзига хос хусусиятларидан бири саҳиҳ исломий ва инсоний асосга эга бўлишидир. Бу масала дунёнинг кўплаб мамлакатларида уни ўрнак сифатида олиб, ўз жамиятининг турли қатламларида кўриб чиқиш ва амалга оширишга сабаб бўлди.

Африка давлатлари мусулмонларнинг кўплиги, қашшоқлик ва тенгсизликни бошдан кечираётганлиги, асосан бу мамлакатларда ўлим ва талон-тарожларга сабаб бўлган мустамлакачи давлатларининг ишғоли туфайли Эрон Ислом инқилобининг эркинлик ва адолатпарварлик ғояларига катта интилиш кўрсатди. Уларга Эрон Ислом инқилоби таълимоти тобора кўпроқ таъсир қилгани боис уларнинг кўпчилиги бу йўналишда туб ўзгаришларни бошдан кечирмоқда.

У ердан Эрон Ислом инқилоби бир вақтнинг ўзида иккита асосий ва муҳим хусусият ва табиатни, яъни "исломий ва сиёсий" ни ўз ичига олади ва ундан иборатдир. Бу хусусиятлар дунёнинг турли мамлакатлари, айниқса, кўплаб мусулмон мамлакатлари аҳолисини илҳомлантирган. Эрон Ислом инқилоби асосчиси Имом Ҳумайний таълимотлари тез орада дунёнинг бошқа мамлакатлари, жумладан Нигерия мусулмонларига ҳам таъсир ўтказди ва исломий ташкилотларнинг янада кучлироқ шаклланишига сабаб бўлди ва уларнинг фаолиятида Ислом инқилоби ғояларини биринчи ўринга қўйди. Нигерия Исломий Ҳаракати раҳбари Шайх Иброҳим Закзакий бу борада шундай дейди:Эрон Ислом инқилоби ҳақиқий адолат ўрнатишга интилаётган дунёнинг кўп одамлари учун илҳом манбаи

  Нигерия Африка қитъасидаги энг гавжум давлат бўлиб, унинг 170 миллионлик аҳолисининг ярмидан кўпи мусулмонлардир. Бу давлат Эрон Ислом инқилобидан, айниқса охирги йигирма йил ичида катта таъсир кўрди. Нигерия Исломий ҳаракати Африка қитъасидаги энг муҳим исломий ҳаракатлардан бири бўлиб, у Эрондаги ислом инқилоби таъсирида иш бошлаган. Бу ҳаракат 1980 йилда Шайх Иброҳим Закзакий томонидан бошланган. Эронда Имом Ҳумайний вафотининг йиллиги муносабати билан ўтказилган маросимда қатнашган у Эрондан қайтгач, Имом Ҳумайний таълимотлари ва Эрон Ислом инқилоби таъсирида Нигерия Исломий Ҳаракатини бошлаб берди.

Дарҳақиқат, Нигерияда бу давлатнинг исломий ташкилоти Имом Ҳумайний (р.а.) фикрларидан кучлироқ илҳомланган эди. Шайх Иброҳим Закзакий ёрдами билан Нигерия мусулмонлари адолатпарварлик, мустамлакачилик билан кураш, мазлум ва ситам кўрган халқларни ҳимоя қилиш каби Эрон ислом инқилоби мақсадлари ва исломий таьлимотлар билан танишиб, ўз фаолиятини бошладилар ва қисқа вақт ичида бу давлат мусулмон фуқароларини ўзларига жалб қила олдилар. Токи мусулмонларнинг диний ва диний фаолияти ҳукумат томонидан эътиборга олинди. Бу масала мусулмонларга муносабатнинг кучайишига, айниқса, диний маросимларни ўтказишда уларга нисбатан босимнинг кучайишига сабаб бўлди.

2015-йилда Зария шаҳрида Ашуро маросими чоғида мусулмонларнинг қирғин қилиниши бу адоватнинг энг юқори чўққиси эди. Ҳарбийлар томонидан амалга оширилган бу ҳужумда юзлаб иштирокчилар шаҳид бўлди, кўплари ҳам яраланди, Шайх Закзакийнинг 3 ўғли ҳам шаҳид бўлди. Ушбу ҳужум ортидан Нигерия Исломий Ҳаракати раҳбари Шайх Закзакий ва унинг рафиқаси ҳам ҳибсга олиниб, номаълум жойга олиб кетилган.

Аслида, бу ҳужум Эрон инқилоби туфайли сиёсий, ижтимоий ва диний фаолиятларини кенгайтирган Нигериялик мусулмонларга нисбатан кўпроқ босимнинг бошланиши эди. Нигерия ҳарбийлари томонидан шиа озчиликнинг бир вақтнинг ўзида бостирилиши, баъзи билимдон кишилар Британия, Америка ва сионистик режим каби мустамлакачи кучларнинг яшил чироғи ҳақида хабар берган бир пайтда содир бўлди. Бунга сабаб бу режимларнинг Ғарбий Африкадаги мусулмонлар жамиятининг ривожланиши ва Ислом Республикасининг бу минтақадаги таъсиридан хавотирланишидир. Бу борада Саудия Арабистони бу давлат мусулмонлари билан муомала қилиш учун энг кўп ҳаракат қилди ва катта харажатларни сарфлаб, ҳалигача бу давлатда ўз таъсирини кучайтиришга ҳаракат қилмоқда.

  Нигерия Исломий Ҳаракати раҳбари Шайх Иброҳим Закзакий, мамлакатлар, айниқса мусулмонлар Эрон Ислом инқилобидан ўрнак олганини таъкидлади:Саудия Арабистони Нигериядаги шиаларга қарши Америка ва Британия номидан ҳаракат қилди.

Барча ички босимлар ва ҳатто қотилликларга қарамай, Нигериялик мусулмонлар ҳалигача Ислом инқилоби ва Ислом таълимотларига боғланган. Бу борада улар Ислом инқилоби тамойиллари ва инқилоб раҳбарининг баёнотлари инобатга олганлар. Улар Эрон Ислом инқилоби таълимотидан шу қадар таъсирланганки, Саудия Арабистони ва унинг иттифоқчиларининг ҳар қандай репрессия ва саъй-ҳаракатларига қарамай, ўзларининг инсонпарварлик ва исломий ғояларидан воз кечмаган ва фаолиятларини давом эттирмоқдалар. Шайх Закзакий Нигерияда айтганидек: Агар одамлар қарор қабул қилишда эркин бўлса, улар Исломий тузумни танлайдилар.

Эрон Ислом Республикаси Президенти Саййид Иброҳим Раиси Ғарб ҳукуматларининг Африка давлатларига нисбатан сиёсатини қоралаб, шундай деди: Ғарбликлар бу қитъага ёрдам учун эмас, балки мустамлака қилиш ва Африка халқларининг бойликларини талон-тарож қилиш учун кирган.

  Ислом инқилоби ва инқилоб идеалларидан нафақат Нигерия, балки бошқа Африка давлатлари ҳам бу масаладан узоқда эмас. Дарҳақиқат, Эрон инқилоби натижасида вужудга келган исломий ғоялар узоқ Африка мамлакатларига ҳам кириб борди. Узоқ йиллар давомида Ғарб давлатлари мустамлакаси бўлган кўплаб Африка давлатлари озодлик ҳаракатларини Эрон инқилобининг илҳомига таянган ҳолда амалга оширишга ҳаракат қилганлар. Марҳум Нелсон Манделанинг набираси Мандела Мандела шу мазмунда шундай деди:Имом Ҳумайний бошчилигидаги Эрон Ислом инқилоби империализмнинг замонавий даврдаги муваффақиятсизлигининг энг катта кўринишларидан бири бўлди.

Манделанинг набираси эътироф этганидек, аслида Эрон инқилоби ва унинг таълимотлари Жанубий Африкадаги апартеидга қарши ҳаракатни илҳомлантирди:Эрон ислом инқилоби менинг марҳум бобомга кучли таъсир кўрсатди, бу мен учун жуда ҳайратланарли.

Шу муносабат билан Wалл Стреет Жоурнал яқинда ўз ҳисоботида шундай ёзган эди:Африкадаги шиалик тўлқини 1979-йилда Эрон Ислом инқилоби билан бошланган; Бу инқилоб дастлаб шиаликни заифлаштирди ва барча мусулмонларни унинг соябони остида бирлаштиришга ҳаракат қилди.

Ислом инқилобининг ғалабаси ва ислом уйғониш тўлқинининг бошланишида Имом Ҳумайний (р.а.)нинг раҳнамолиги маънавият ва Аллоҳга эътибор рангидаги инқилобларда энг муҳим тамойил сифатида халқ кучига асосланади. Дарҳақиқат, Имом Ҳумайний (р.а.)нинг соф фикр ва ғоялари нафақат “На Ғарб, на Шарқ” шиори билан Эрон Ислом инқилобининг ғалабасига сабаб бўлди. Балки, у шифобахш вариант сифатида Эрон Ислом Республикасининг ҳудудий чегараларини кесиб ўтди ва ғарбликларнинг исломга қарши фикрларига ҳукмронлик қилиб, мазлум ва ситам кўрган халқлар қалбида умид ва уйғониш тўлқинини  дунёга олиб келди ва ислом уйғонишига сабаб бўлди.

Таниқли испан файласуфи профессор Килбес инсон ҳаёти саҳнасида диннинг қайта тикланишига ишора қилиб, шундай дейди:Ўзининг ижтимоий муносабатларини сақлаб қолиш ва гўзаллаштириш учун дунё дин кучига ва маънавий жозибаларга қаттиқ мойил бўлди. Буларнинг барчаси Имом Ҳумайний (р.а.) дунё ҳамжамиятининг тафаккур ва менталитети соҳасида ўзининг диний инқилоби билан бошлаган янги даъват туфайли эди.

Ҳозир биз Ислом инқилобининг 44 йиллигини нишонлаётган бир пайтда Ислом инқилоби асосчисининг эрксевар ғоялари таъсири дунёда ҳамон давом этмоқда ва дунёнинг кўплаб эрксевар инсонлари ундан таьсир олишмоқда.