Эрдуғаннинг Бокуга сафаридаги мақсадлар ҳақидаги таҳлил

Туркия республикаси президенти Ражаб Тойиб Эрдуған расмий ташриф билан Озарбойжойн республикаси пойтахти Боку шаҳрига келди.

Ражаб Тойиб Эрудуғаннинг Бокуга жорий сафари муносабатида эътиборга олинадиган  фикрлар ҳам мавжуд.

Мавжуд вазияи ва фактлар асосида Туркияда 3 чи маротаба президентликка эришган сайлда  Адолат ва тараққиёт партиясининг етакчиси  Ражаб Тойиб Эрдуған  янги масъулияти даврида  икки марта хорижга сафар қилмоқда. Бу эса ўз ҳукуматнинг ушбу 5 йилликдаги ташқи сиёсат мақадлари ва сиёсатини яққол кўрсатиб беради.

Туркиядаги кўплаб ОАВ ва кўп сонли сиёсий экспертлар ва киберфазода фаолларда  Ҳоқон Фидан " Эрдуғаннинг қора қуттиси" ва унинг сирлари омбори сифатида танилган.

Фидан узоқ вақтдан буён Туркиянинг МЕТ разветка хизмати бошлиғи бўлган.

Айн пайтда Туркиянинг ташқи сиёсатида ва минтақавий ролида бу мамлакатнинг собиқ ТИВ раҳбари Мавлут Човуш ўғлу ролидан анча узоқроқ рол ўйнагани айтилади.

Туркия таҳлилчиларига асосан, Ҳоқон Фиданни Туркиянинг минтақа мамлакатларидаги  интервенсион ҳаракатларидаги оддий амалиёт шахс сифатида таърифлаш очиқ хатодир ва у нафақат ижрочи балки қарор қабул қилувчи ва йўлнинг таклифчиси ҳисобланади.

Шу сабабдан Туркия дипломатик тизимини Қорабоғ урушида бу мамлакатнинг ҳарбий ва разветка ёрдамининг бош директори бўлган ва Анқаранинг Ливия, Ироқ, Сурия ва Сомалидаги барча ҳаракталарига раҳбарлик қилган шахсга ишониб, Туркиянинг ташқи сиёсатида ўзгариш бўлишини кутиш мумкин эмаслиги кўзга кўринмоқда.

Туркия давлати Жанубий Кавказда хусусан Озарбойжон Республикаси президенти Илҳом Алиевнинг таклифи асосида бу минтақада иштирок этишигиа эътибор бериб, афтидан Илҳом Алиев ўз ҳукуматининг Эрон ва Россия каби мустақил давлатлар билан минатқавий  муаммоларни хорижликлар ёрамида ҳал қилиши назарга ташланмоқда.

Ушбу мақсадини амалга ошириш Озарбойжон Республикаси президенти ҳатто Жанубий Кавказ минтақасидаги аҳоли энг зич жойлашган мамлакатда Туркия ҳарбий ҳукмдорини сайлашга ҳам рози бўлди.

Буларга қарамай, Озарбойжон республикасида унчалик машҳур эмаслиги учун Эрдуған ҳукумати Бахтиёр Пошони Бокуга жўнатган.

Шу жиҳатдан " Халқ фронти" партиясининг ислоҳотчилар фракцияси раиси Али Каримли Ютюбдаги Азад Лигаси газеси сайтида видеосини чоп этиб қуйидагича билдирди: 

Озарбойжой Республикасининг этник озчиликлар гуруҳи Туркия қуруқликдаги қўшинлари қўмондони Бахтиёр Пошо номи билан танилган Бахтиёр Асайнинг бу мамлакатда ҳузури ва иштирокини салбий баҳоламоқда.

Туркия ҳарбийларининг Озарбойжон республикасидаги иштироки учун барчамиз миннатдор бўлишимиз керак. Чунки Озарбойжон Республикаси армиясининг кучайши ва Озарбойжон Республикаси қуролли кучларидаги  рус тармоғининг емирилиши бўлади.

Али Каримл нинг ушбу қарашлари эса Илҳом Алиев ҳукумати ҳеч бўлмаганида Боку армияси таркибидаги Россия таъсирини йўқ қилишга уринаётганини  кўрсатмоқда. Айни пайтда Илҳом Алиев ҳарбий ва хавфсизлик соҳасидаги муҳим ҳужжатларни имзолаш орқали ўзини Россиянинг стратегик иттифқочиси сифатида кўрсташига уринмоқда.

Туркияниг ашаддий тарафдори бўлган Илҳом Алиев Озарбойжон республикаси мусулмон халқига Туркиянинг бу мамлакта ҳарбий маслаҳатчиси- Туркиянинг ҳарбий ҳукмдори сифатида танилган Бахтиёр Пошонинг иштирокига ишонч билдирганига қарамай, Озарбойжон республикаси ОАВ эса Бахтиёр Пошонинг ёнига таржрибасиз ёшлар тайинланганини танқид қилмоқда. Боку ОАВ лари  шунингдек Бахтиёр Арсай ёки Туриянинг Озарбойжон республикасидаги ҳарбий ҳукмдори ўтган йилнинг  10 декбарида биринчи қадамда Бокуда бўлиб ўтган ҳарбий конференцияда Озарбойжон республикаси армиясида турк армияси моделини жорий этиш ҳақида гапирганини хабар қилди.

Ражаб Тойиб Эрдуғаннинг Бокуга сафари ҳақида умумий хуслоса шуки  мухолифат партиялари ва Туркия экспетларининг норозиликларини тўхтатиш учун Туркия президенти Озарбойжон республикасида юқори таъсирга эга бўлиши  ва шу восита билан  ҳукуматнинг Туркиядаги мухолифат аҳолисининг ярми билан кўп муаммоларга барҳам бериш мақсадида амалга оширлишини айтиш мумкин.