Нур томон йўл (999)
Муборак Ҳашр сурасининг 20-24-ояти карималарининг шархи.
Меҳрибон ва раҳмли Аллоҳ номи билан
Раҳмат пайғамбари Ҳазрати Муҳаммад Мустафо соллаллоҳу алайҳи васалламнинг руҳи покларига саломлар ва салавотлар бўлсин. Сиз азиз тингловчиларга салом билан, “Нур томон йўл” дастурининг навбатдаги сонида Қурони Каримдаги оятларнинг содда ва равон тафсири билан сизнинг хизматингиздамиз.
Аввал муборак Ҳашр сурасидан 20-ояти кармаси қироатига қулоқ тутамиз:
لَا یَسْتَوِی أَصْحَابُ النَّارِ وَأَصْحَابُ الْجَنَّةِ أَصْحَابُ الْجَنَّةِ هُمُ الْفَائِزُونَ
Ояти карима қуйидагича таржима қилинган:
20-Дўзах эгалари ва жаннат эгалари тенг бўлмаслар. Жаннат эгалари, ўшалар ютуққа эришувчилардир.
Бу оят аввалги дастур оятларининг давоми сифатида тақводорларни Аллоҳдан ғофил кимсалар гуруҳига қиёслаб, шундай дейилади: “Қайси тоифа дунёвий нафсларига эришганини, қайси тоифанинг дунёвий истакларига эриша олмаганинигина кўрманг; Балки, уларнинг ишларининг охирига қаранг, қиёмат куни қайси бири дўзахга, қайси бири жаннатга киради!
Бу ояти каримадан қуйидагиларни ӯрганамиз:
1. Ҳаёт йўлини танлашда ўлимни инсон ишининг охири деб ҳисобламанг, натижада сиз фақат дунёга эришишга ҳаракат қиласиз; балки, бу дунёни охиратнинг экинзори деб билинг, бу дунёда тақвога риоя қилиб, охират жаннатига эришишингизга хизмат қилади.
2. Тўғри ва нотўғри ўртасида учинчи йўл йўқ; Бинобарин, одамларнинг ишининг охири ё жаннат ёки дўзах; Қиёматда учинчи ўрин йўқ.
Энди муборак Ҳашр сурасининг 21-ояти кариамси қироатига қулоқ тутамиз:
لَوْ أَنْزَلْنَا هَذَا الْقُرْآنَ عَلَى جَبَلٍ لَرَأَیْتَهُ خَاشِعًا مُتَصَدِّعًا مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ وَتِلْکَ الْأَمْثَالُ نَضْرِبُهَا لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ یَتَفَکَّرُونَ
Ояти карима қуйидагича таржима қилинган:
21 - Агар ушбу Қуъонни тоғга туширганимизда эди, унинг Аллоҳдан қўрққанидан титраб-қақшаб ва парчаланиб кетганини кўрар эдинг. Ушбу мисолларни одамларга келтирурмиз, шоядки улар фикр юритсалар.
Қуръоннинг тарбияваий усулларидан бири унинг мазмунини билвосита ва масал шаклида ифодалашдир. Қуръон бу усулни турли мавзуларда қўллаган. Бу оят Қуръоннинг таъсири ва аҳамиятини, агар Аллоҳнинг каломи қаттиқ ва мустаҳкам тоғларга тушса, улар парчаланиб, тарқалиб кетишини ифодалаш учун ҳам ушбу мисолдан фойдаланган.
Аммо Аллоҳнинг каломи баъзи одамларнинг қалбига таъсир қилмайди ва уларнинг қалблари тошдан ҳам қаттиқроқ бўлиб туюлади. Улар Аллоҳ олдида камтар бўлиш ўрнига, Унинг амрларига ўжар ва итоатсиздирлар. “Бақара” сурасининг 74-оятида ҳам бу масала тилга олиниб, бундай кишилар тош ва жонсиз нарсалардан ҳам пастроқ эканлиги таъкидланган.
Бу ояти каримадан қуйидагиларни ӯрганамиз:
1. Ислом таълимида баъзан одамларга таъсир ўтказиш учун ташбеҳ ва баъзи ибратли тарихий воқеаларни ҳикоя қилиш каби билвосита усуллардан фойдаланилади.
2. Баъзи одамлар нафақат ҳайвонлардан, балки жонсиз нарсалардан ҳам пастроқдир.
3. Қалбнинг қаттиқлигининг белгиларидан бири инсоннинг Аллоҳнинг каломида фикр юритмаслиги ва ундан насиҳат олмаслигидир.
Сўнгда муборак Ҳашр сурасининг 22-24-ояти карималари қироатига қулоқ тутамиз:
هُوَ اللَّهُ الَّذِی لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ عَالِمُ الْغَیْبِ وَالشَّهَادَةِ هُوَ الرَّحْمَنُ الرَّحِیمُ، هُوَ اللَّهُ الَّذِی لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْمَلِکُ الْقُدُّوسُ السَّلَامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَیْمِنُ الْعَزِیزُ الْجَبَّارُ الْمُتَکَبِّرُ سُبْحَانَ اللَّهِ عَمَّا یُشْرِکُونَ، هُوَ اللَّهُ الْخَالِقُ الْبَارِئُ الْمُصَوِّرُ لَهُ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى یُسَبِّحُ لَهُ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَهُوَ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ
Ояти карималар қуйидагича таржима қилинган:
22 - У Аллоҳ Ундан ўзга илоҳ йўқ зотдир. У ғойибни ҳам, ошкорни ҳам билувчидир. У меҳрибон ва раҳмлидир. 23 - У Аллоҳ, Ундан ўзга илоҳ йўқ. У - Малик, У-Қуддус, У-Салом, У- Мўмин, У- Муҳаймин, У-Азиз, У-Жаббор, У-мутакаббирдир. Аллоҳ Унга ширк келтираётган нарсалардан покдир. (Малик-ҳақиқий эгадир, Ундан ўзга эга йўқ. Шунинг учун бандалар фақат унга қул бўладилар. Қуддус-барча айблардан холи, нолойиқ сифатлардан пок. Мутлақ муқаддаслик ва мутлақ поклик Аллоҳнинг Ўзигагина хосдир. Салом-нуқсонлардан саломат, шунингдек, тинчлик-хотиржамлик ва роҳат берувчи зот. Аллоҳ «Салом» сифати ила бандаларга тинчлик, омонлик, хотиржамлик ато қилади. Мўмин-иймон ва омонликни берувчи. Муҳаймин-ҳамма нарсани қамраб олувчи, яъни, Аллоҳ бандаларнинг барча ҳолатларининг гувоҳи бўлиб туради, ундан ҳеч нарса махфий қолмайди. Азиз-барчанинг устидан ғолиб. Жаббор - олий қадар, улуғ, Унинг олдида ўзгалар ўзини хор тутади. Мутакаббир-кибирёси ва улуғлиги муболағали зот.) 24 - У Аллоҳ Холиқ, Бариъу, Мусаввирдур. Барча гўзал исмлар Уникидир. Осмонлару ердаги барча нарсалар Уни поклаб ёд этарлар. Яна У Азиз ва Ҳакимдир. (Холиқ-яратувчи. Бариъу-йўқдан бор қилувчи. Мусаввир-махлуқотларнинг сувратини шакллантирувчи зот. Дунёдаги барча чиройли исмлар Аллоҳникидир. Ҳадиси шарифда Аллоҳнинг тўқсон тўққизта чиройли исми зикр қилинган. Осмонда бўлсин, ерда бўлсин, дунёдаги барча нарсалар Аллоҳ таолони поклаб ёд этади, лекин биз уларнинг тасбиҳини тушунмаймиз. У Аллоҳ ғолибдир ва ҳаким-барча ишларни ҳикмат билан қилувчи зотдир.)
Ҳашр сурасининг охири бўлган бу оятларда Аллоҳ таолонинг баъзи сифатлари тасвирланган. Аллоҳ таолонинг махсус исми бўлиб, ҳар уч оят билан бошланади, ундан кейин Аллоҳнинг 15 та сифатлари келади. Бу оятларда таъкидланган биринчи ва энг муҳим нарса Аллоҳ таолонинг зоти ва сифатларида тенгсизлиги ва ягоналигидир.
Аллоҳ таоло оламнинг яратувчисидир ва дунё ва инсоннинг барча кўринадиган ва яширин ишларини ўраб олади. Унинг раҳмати ҳам кенг ва ҳамма нарсани қамраб олади. У дунёнинг ҳукмдори ва эгаси ва ҳукмдори; У ҳар қандай нуқсон ва жаҳолатдан холи; У ҳеч кимга зулм қилмайди ва ҳамма ундан омондадир. Унинг исми ва хотираси хавфсиз ва ишончли.
У ҳамма нарсада ҳукмронлик қилади ва қамраб олади; У енгилмас ва ҳеч ким унга қарши тура олмайди. Унинг иродаси ғалаба қозонади ва ҳамма нарсани қамраб олади; Буюклик ва улуғлик унга хосдир ва у ҳар нарсадан устун ва ғолибдир; Ушбу сифатларда унинг тенги йўқ.
У ўзининг барча ҳилқатларини яратган ва ҳодисаларга мавжудият берган яратувчидир; У мавжудотларни яратишда ҳеч кимдан ёрдам олмади, ҳеч кимга ва ҳеч қаерга тақлид қилмаган. Унда барча яхшилик ва мукаммаллик бор. Коинотнинг барча махлуқотлари бунга гувоҳлик берадилар ва уни ҳар қандай нуқсонлардан пок деб биладилар.
Бу ояти карималардан қуйидагиларни ӯрганамиз:
1. Аллоҳнинг илми ва раҳм-шафқатининг чегараси йўқ ва ҳамма нарсани ичи ва ташқариси ўз ичига олади. Унинг билими ва амалларимиздан хабардорлиги бизни қўрқувга солса, Унинг раҳмати инсонга умид ва мағфират беради.
2. Ягона Аллоҳ борки, у дунёнинг мутлақ ҳукмдори ва барча оламларни тўлиқ назорат қилади.
3. Аллоҳ таолонинг ҳукмронлиги ҳар қандай зулм ва камчиликдан узоқдир ва Аллоҳдан келадиган нарса ёмонлик ва зарар эмас, балки офият, саломатлик ва яхшиликдир.
4. Шундай зот тасбеҳ ва покланишга лойиқки, барча камолотларга эга бўлса, ҳар қандай нуқсонлардан холи ва ундан бандаларга омонлик ва саломатликдан бошқа нарса етиб бормайди.
Бу сурани ниҳоясига етказиш билан сиз азизларни буюк Оллоҳга ҳавола қиламиз ва фикр ва мулоҳазаларингизни кутиб қоламиз. Хайр. Саломат бўлинг.
