Pars Today

Gjatë shekujve, qëllimi i artit të shenjtë ishte të lartësonte mendjet shpirtërore.

Para shpikjes së imazheve lëvizëse, një sërë veprash dhe kryeveprash artistike u prodhuan nga artistë të frymëzuar nga njohuritë e pafundme të ofruara nga feja. Gjatë shekujve, qëllimi i artit të shenjtë ishte të lartësonte mendjet shpirtërore. Pothuajse në të gjitha fetë, imazhet artistike kanë përdorur burime të frymëzuara fetarisht për të përshkruar parimet e fesë. Sot, për shkak të efekteve të forta të vetëdijshme dhe të pavetëdijshme që media ka tek të gjithë njerëzit, filmat konsiderohen si një burim potencial për shpërndarjen e njohurive dhe informimin e popullatës, një mjet i fuqishëm dhe një nga bazat më të spikatura të fuqisë së butë. Përgjatë historisë së kinemasë, një nga qasjet më interesante të krijimit të filmit ka qenë përzgjedhja e temave që lidhen me fenë dhe mitologjinë. Këto zhanre kanë qenë gjithmonë të suksesshme në tërheqjen e vëmendjes së miliona dashamirësve të filmit dhe sigurimin e fitimeve për producentët. Prandaj, prodhimi i filmave që luajnë me besimet fetare duket si një biznes magjepsës.

Por pyetja është se cila është feja sunduese në Hollivud? A e ka konsideruar Hollivudi fenë thjesht një religjion apo një burim përfitimi? Përfitimi apo përfitimesh? Cila është më e rëndësishme për perënditë e Hollivudit? Cili është problemi kryesor i Hollivudit me fenë? A do të mbijetojnë në Hollivud filmat që bazohen në besim dhe në doktrinë fetare? A e meriton Tinseltown (pseudonimi i Hollivudit) të quhet "Toka e Vdekur e Spiritualitetit"? Cilat janë fazat e Hollivudit në vizatimin e një imazhi të vetë-konceptuar të fesë në prodhimet e tij? A e kupton Hollivudi se ateizmi nuk është i mirë për biznesin? Cilat janë rregullat e Kodit Hays (Hays Code) në Hollywood? A ekzistojnë ende?

Kur bëhet fjalë për fenë, Hollivudi ka shumë forma të ndryshme filmash. Disa prej tyre janë filma fetarë me qasje komerciale dhe financiare, dhe shumica prej tyre janë rrëfime që nuk kanë një ideologji specifike dhe nuk ofrojnë ndonjë intuitë specifike hyjnore për audiencën. Këto filma i paraqesin profetët në mënyrë të rreme dhe si njerëz naivë që nuk kanë një plan të qartë për të propaganduar fenë e tyre. Filma të tillë, gjithashtu, vënë në pikëpyetje edhe vërtetësinë dhe vlefshmërinë e parimeve fetare. Në këta filma, skepticizmi kartezian në lidhje me të qënit të dërguar hyjnorë të profetëve të tillë si Moisiu, Abrahami, Profeti Jeremia dhe Noe është i bollshëm. Një pikë më e rëndësishme dhe më themelore që duhet theksuar është qëndrimi që kanë prodhime të tilla ndaj profetëve që ata prezantojnë: qenie njerëzore jo të shenjta dhe jo hyjnore. Shumica e filmave të Hollivudit i shqyrtojnë profetët nga këndvështrimi i humanizmit të Epokës së Re (modernizmit) dhe përpiqen të argumentojnë se ata nuk janë asgjë më shumë sesa qenie njerëzore të zakonshme. Ishte një kohë kur industria e argëtimit në përgjithësi dhe industria e filmit në veçanti, kufizoheshin në një kornizë të quajtur Kodi Hayes (Kodi i Prodhimit të Filmit). Kjo rregullore ndalonte çdo blasfemi në filma. Rregullat e Hayes-it deklaronin se fyerja dhe keqpërdorimi i fjalëve të tilla si Zot, profet, Jezus, Krisht, ferr, mallkim ose çdo modifikim tjetër fyes dhe poshtërues, pavarësisht nga përdorimi i tyre, është i ndaluar.

Sot, Hollivudi nuk kufizohet më nga këto rregulla. Shumë filma sot jo vetëm që blasfemojnë, por shkojnë përtej asaj. Shumë prodhime të Hollivudit paraqesin qëllimisht pikëpamje humaniste për Krishtin dhe e tregojnë atë si një person të zakonshëm dhe e largojnë vëmendjen e shikuesit drejt gjërave të pavlera, hipotetike dhe false.

Filmi The Last Temptation of Christ ("Tundimi i fundit i Krishtit"), me regji të Martin Scorsese-s, e prezanton Krishtin si një person që ka një personalitet paradoksal dhe është i pezulluar mes kësaj bote dhe Botës Tjetër. Ndonëse është plot me pasaktësi historike, filmi nuk bën asnjë përpjekje për ta portretizuar Krishtin ashtu siç ishte në të vërtetë. Ka një paradoks flagrant në Krishtin e Scorsese-s, si në formë ashtu edhe në përmbajtje. Nga njëra anë, Krishti është një person që është i gatshëm të luftojë për drejtësi dhe barazi, ndërsa nga ana tjetër, në mënyrë imagjinare ai gëzon një jetë imorale.

Dr. Rowan Williams, ish-kryepeshkop i Canterbury-t, thotë: "Unë mendoj se për një të krishterë, Krishti duhet të jetë aq i ngjashëm me ne sa të kuptojë se çfarë do të thotë të jesh njeri, dhe gjithashtu të jetë aq ndryshe nga ne deri në atë masë saqë të na çlirojë nga kurthi i njerëzimit që ka vendosur kundër vetes. Dhe kjo është ajo që ekziston në çdo fe që meriton të jetë fe. Një nga paradokset e librit të Kazantzakis-it është se Krishti i tij është një person shumë i ndryshëm, një person shumë kompleks, i vuajtur dhe jo i natyrshëm. Të paraqesësh një rrëfim të Krishtit, për më shumë, një rrëfim koherent psikologjik është një detyrë shumë e vështirë. Unë mendoj se unë vetë nuk e kuptoj mirë. Kazantzakis duket se po përpiqet të nxjerrë një ide të rreme se Krishti nuk është me ne, por kundër nesh. Është e vështirë të flasësh për Krishtin apo për Krishtin që ekziston në teologjinë klasike."

Ndërkohë, Krishti i Scorsese-s është vazhdimisht duke lëvizur midis të qenit njeri dhe të qenit Zot. Ndonjëherë Zbulesa hyjnore e çon atë drejt shpëtimit dhe ndonjëherë tundimet djallëzore e tërheqin atë në mënyrë imagjinare drejt forcës dhe dobësisë. Ky film e konsideron Krishtin si jo të shenjtë në tokë. Krishti i rremë bën të pamundurën për të shmangur përgjegjësinë e të qenit lajmëtar i Zotit dhe gjithmonë përpiqet të çlirohet; edhe pse gradualisht dorëzohet dhe fillon misionin e tij për të promovuar idetë e tij. Çuditërisht, siç tregohet në film, feja që ai paraqet nuk ka asnjë shenjë të luftës për drejtësi dhe liri kundër shtypjes romake apo hebreje. Me pak fjalë, filmi i Scorsese-s nuk ka asnjë lidhje me historinë apo faktet.

Po kjo ide është baza e filmit "Kodi i Da Vinçit". Me regji të Ron Howard, filmi tregon historinë e një gruaje që është pasardhëse e Krishtit dhe Maria Magdalenës, diçka që është mbajtur sekret nga anëtarët e Sionit të Vonë. Kisha ka refuzuar të zbulojë identitetin e kësaj gruaje për të mos njollosur imazhin e shenjtë të Krishtit. Ata menduan se kjo grua nuk ishte gjë tjetër veçse rezultat i momentit të dobësisë së të Dërguarit të Zotit. Historia e filmit bazohet në filozofinë e historisë së krishterë, e cila mund të shihet në librin "Gjaku i Shenjtë, Graali i Shenjtë".

Filmi, gjithashtu, nuk bën asnjë përpjekje për të përshkruar fakte historike. Nuk është i çuditshëm fakti se Vatikani dhe Kisha refuzojnë shumicën e filmave të Hollivudit që kanë të bëjnë me Krishterimin dhe Krishtin dhe i konsiderojnë si filma imagjinarë dhe larg përshkrimeve të Librave të Shenjtë. Edhe pse ka pasur përjashtime mes këtyre filmave, Passion of Christ (Pasioni i Krishtit) është një prej tyre.

Filmi dramatik i vitit 2004, me regji nga Mel Gibson dhe me performancën e Jim Caviezel në rolin e Jezu Krishtit, u pa nga Papa Gjon Pali II përpara publikimit të tij. Konfirmimi i autenticitetit të këtij filmi nga Papa u konsiderua si konfirmim zyrtar i këtij filmi. Filmi portretizon mundimet e Krishtit dhe bazohet kryesisht në Dhiatën e Re, Ungjijtë e Mateut, Gjonit, Lukës dhe Markut. Filmi përdori gjithashtu përshkrime të tilla si "E Premtja e Zezë" si dhe tekste të tjera fetare. Ky film, në fakt, tregon 12 orët e fundit të jetës së Krishtit të Nazaretit dhe ditën e kryqëzimit të tij në Jerusalem. "Pasioni i Krishtit" ishte një hit i madh në sportelet e shitjes në vitin 2004, duke fituar më shumë se 600 milionë dollarë në mbarë botën dhe duke tërhequr shumë dashamirës të filmave fetarë. Megjithatë, filmi ishte gjithashtu një burim polemikash, me disa kritikë që akuzuan Gibsonin për antisemitizëm. Filmi nuk u ndalua në Izrael, megjithëse nuk u shpërnda kurrë, sepse asnjë distributor izraelit nuk donte ta shiste filmin. Por bojkotimi i shfaqjes nuk ishte i vetmi reagim i gjigantëve hebrenj të Hollivudit.

Në vitin 2011, aktori që luajti Jezu Krishtin njoftoi se industria e filmit e kishte shmangur atë që kur pranoi rolin. Në një intervistë për mediat, Jim Caviezel zbuloi se mësoi të pranonte se shkatërrimi i karrierës së tij të aktrimit ishte një çmim që ia vlente të paguhej. Është e rëndësishme të theksohet se Kur'ani i Shenjtë i Islamit, i cili është i vetmi tekst që nuk është manipuluar, thotë se Krishti nuk u kryqëzua kurrë.

Filmat të cilët përmbajnë besim e doktrinë fetare ishin të shumtë në vitin 2014, aq sa vëzhguesit dhe komentuesit kulturorë e quajtën këtë vit "Viti i Ungjillit të Hollivudit". Në fakt, numri i filmave më të shitur (bestseller) bazuar në shkrimet e shenjta të prodhuara gjatë 12 muajve të fundit është më i lartë sesa numri i përgjithshëm i filmave të tillë të prodhuar në 12 vitet e fundit. Dhe ndërsa dashamirët fetarë të filmave blejnë bileta për këta filma, mund të pritet që gjithnjë e më shumë tema spirituale dhe shkrime të shenjta të shfaqen në ekranet e kinemasë. Por kjo nuk do të thotë se marrëdhëniet e lëkundura Hollivud-Krishterim do të përmirësohen.