Təkfiri cərəyanon

Təkfiri cərəyanon

Bə mərhum Həkimi votey əsos,dıminə xəlifə Uməri mardey bəpeştə,Şurə ruji şeyxeyni sirə və qətə ro bə Əli(ə)-i təğdım kardeşone.ə həzrət həm ımış ğəbul nıkarde və bə həmonə dəlili xoto xilofətış va doe. Osman im şərtış ğəbul karde,əmmo, əv  əmələn və praktiki  surətədə de şeyxeyni sirə və şıə ro mıxolifətış karde və bəçəvon şıə ro əks hərkətış karde.İmom Əli(ə) ıştə xilofəti  əyyam iyən rujonədə de seminə xəlifə metod iyən şivə komilə surətədə mıxolifətış nışon doe və bənə mol-əmvoli iyən mənsəb və poston baxş kardey bıə məsələon və ya hukuməti metodış əvəz karde. Hətto,iminə iyən dıminə xəlifə həm sirə və qətə roy nəzə və cəhəto de iyande farğ kardedəbin.Əbu bəkr   xəraci təğsımədə musavi formadə rioyət kardedəbe.və holın ki,dıminə xəlifə çəvon miyono farğ noydəbe.Əbu bəkr iqlə məclisədə se curnə təloği,vahidə təloğ hisob kardedəbe,əmmo Uməri əvış se kərə zıneşe.Umər “mut`əteyn”-i (Həcc və Nisa mut`ə) hərom hisobış karde.qıləy holədə ki,iminə xəlifə jıqoş nıkarde.bənə jıqo ixtilofon ədəd və rəğəm vey ziyode ki,aşamrdənin ni.dini məfhum iyən sutunonku qıləyni,tohide.tohid çı dini penc qıləynə sutunonku qıləyniye və islomi din bə bə tohidi məsələ ziyodə əhəmiyyət doydə.joqo ki, dınyo iyən axırətdə çı isnonon hərəbaxtəti və bədbəxtəti çın kəlmə girovədə zıneydən və tohid nəyin ki,mığəddəsə islomi dinədə,bəlkəm qırd ilahi dinonədə qıləy barzə məğamış heste.liza,oxonə əsronədə vəhhabiyon yolon və çəvon sədə Muhəmməd bin Əbdulvəhhab ki,ıştə təfəkkurış çı ibn teymiyyəku əxzış kardəbe,de çın kəlməku qıləy tərif iyən məfhumi mısılmınon veyniş təkfir karde,kofirış zıne və ziyodə xunış ru karde....

Təkfiri sələfiyon bə tohid iyən şırki qıləy farğ doə etığodışon heste ki,de islomi təlimon ziddiyyət təşkil doydə.tohid çı islomi həmməysə muhimmə sutun və usule və istilohi və terminoloji cəhəto bə vahidə Xıdo etığod pəydu kardey mənoədəy.bə islomi təlimon əsos,tohid,bə islomi daxil bıey marz və sərhədd zıney bıə və islomi təbir  həm çı vohidə Xıdo pərəstış kardey mənoədəy.çəy mığobilədə şırki ğərolış qətə ki, qıləy əfv nıbə qınoye və hakəs ki,bə şırk iyən dı curnə pərəsttəi dıço bıbu,çı islomi dayirəku beşə,xaric bıə. tohidi məfhum kulliyə formaədə bə dıqlə nəzəri iyən əməli şoxə təğsım bedə.nəzəri tohid Xıdoşınosi və Xıdo zıney baxşədəy və inson bın mərhələdə Xıdo iyən çəy xısləton və sıfəton zınedə.əmmo,əməli tohidbın mənoədəy ki,inson əmələdə həm bəpe muvəhhid iyən tohidi odəm bıbu və çəy əməlon çı tohidi rabnqədə bıbu və əmələdə ıştəni de Xıdovəndi zoti i bıko.təkfiri sələfiyon bə ibn teymiyyə tabe bıə holədə tohidışon bə se ğısm təğsım kardəşone.əsma və sıfəton tohid,rububi tohid və ibodi tohid.çı sələfiyon Xıdovəndi barədə bıə əsma və sıfəton tohid de Xıdo cism ğərol doey və təcəssımi orəxe ki,ım həm çəvon Ğıroniku sırfən bə zohiri əsos bıə bovə iyən əğedəku nəşət seydə.ibodətədə tohid yəni pərəstış fəğət bə Xıdo məxsuse və ğərəz əv hiçki bo ibodətiro ləyoğətış ni.votey lozıme ki,təkfiri sələfiyon tohidi sırfən ibodi tohiədə təfsir və şərh kardedən.joqo ki,jıqo bızın tohid de ibodəti bə icoye və bın cəhəto əvon mısılmınon veyni mışrik hisob kardedən.çııro ki,əvon ibodəti məfhumi vey hevuz zıneydən və ğərəz bənə nımoj,rujə,zəkot,həcc iyən rostəvıjəti bıə əməlon,bənə nəzr.zibh,komək piye,istianət və təvəssıli, ısət de har qıləy niyyəti həm bıbu, çı ibodəti nımunə zınedən və nəticədə əy ğərəz Xıdo bo cokəson şırk hisob kardedən.təkfiri sələfiyon  bə Muhəmməd ibn Əbdulvəhhabi nəzəriyyəon əsos,çı mısılmınon tərəfiku bıə ım şırki,çı mışrikon şırkisə vey şiddətin hisob kardedən və bə həmonə dəlili xoto, bənə  islomi bənav bıə mışrikon,çəvon həm xun ,mol iyən nomusi muboh iyən həlol hisob kardedən....