Թմրամոլության և թմրանյութերի մաքսանենգության դեմ պայքարի համաշխարհային ջանքերի անհրաժեշտությունը(Հատուկ հաղորդմում թմրանյութերի չարաշահման և ապօրինի շրջանառության դեմ պայքարի միջազգային օրվա առիթով)
Հունիս 24, 2019 11:47 Asia/Tehran
Վերջին տասնամյակում, որպես ազգային և միջազգային անվտանգության սպառնալիք և մարդու մտավոր, ֆիզիկական և բարոյական առողջության վրա ազդող գործոներից մեկը, աշխարհում թմրամիջոցների արտադրության, միջազգային մաքսանենգության և դրանց սպառման աճն է:
Այդ իսկ պատճառով, 1987 թ. դեկտեմբերի 7-ին ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեան որոշեց հունիսի 26-ը հռչակել թմրանյութերի չարաշահման և ապօրինի շրջանառության դեմ պայքարի միջազգային օր՝ հզորացնելու գործողությունները և համագործակցությունը թմրամոլությունից զերծ միջազգային հասարակություն ստեղծելու համար։
Այն նաև վերահաստատում է աշխարհի տարբեր համայնքների և կազմակերպությունների գործողությունների և համագործակցության ամրապնդումը միջազգային այդ նպատակին հասնելու համար:
ՄԱԿ-ի վերջին զեկույցի համաձայն, աշխարհում մոտ 250 միլիոն մարդ թմրամիջոցներ է օգտագործում, Դրանցից 29 միլիոն 500 մարդ կամ աշխարհի չափահաս բնակչության 0.6 տոկոսը տառապում է այդ նյութերից կախվածությունից:
Զեկույցի համաձայն, թմրամիջոց օգտագործողների մեծամասնությունը տղամարդիկ են: Կանայք նույնպես ունեն հատուկ չափանիշեր թմրամիջոցների օգտագործման համար: Կանանց մոտ տարածված է նաև թմրամիջոցների և հանգստացնող դեղերի օգտագործումը: Կանայք կարող են ավելի ուշ սկսել թմրանյութերի օգտագործումը, սակայն տղամարդկանց համեմատ ավելի շատ են օգտագործում ալկոհոլը, կանաբիսը, կոկաինը և այլ թմրանյութեր:
Փորձագետների կարծիքով, թմրամիջոցների օգտագործման աճի պատճառներից մեկը ոչ բժշկական դեղերի օգտագործումն է:
Միավորված ազգերի կազմակերպության թմրամիջոցների և հանցավորության դեմ պայքարի գրասենյակի (UNODC) վերջին զեկույցի համաձայն, դեղերի ոչ բժշկական օգտագործումն լուրջ սպառնալիք է դարձել ողջ աշխարհում առողջապահության եւ իրավապահ մարմինների համար: Քիմիական դեղերի օգտագործումը մեծ սպառնալիք է դարձել աշխարհում, իսկ թմրանյութերի օգտագործման հետևանքով մահացությունը աճել է 76 տոկոսով: Օրինակ, tramadol- ը, որը թեթև ցավերով հիվանդությունների բուժման համար է օգտագործվում,այժմ Աֆրիկայի եւ Ասիայի որոշ մասերում մտահոգություն է առաջացրել: Մաքսանենգները այդ դեղերը արտադրում և ապօրինի տարածում են շուկաներում:
2016 թվականին հայտնաբերված քիմիական դեղերը և հերոինը եղել է 87 տոննա:
Քիմիական դեղերի հայտնաբերումը, հիմնականում, տրամադոլը արևմտյան, կենտրոնական և հյուսիսային Աֆրիկայում, 2016 թվականին կազմում են գլոբալ հայտնագործությունների 87% -ը:
2016 թ-ին կոկաինի գլոբալ արտադրությունը հասել է 1410 տոննայի: Կոկաինի մեծ մասը գալիս է Կոլումբիայից: Զեկույցը ցույց է տալիս, որ Աֆրիկան և Ասիան մաքսանենգության և կոկաինի օգտագործման հիմնական կենտրոններն են:
2016 թվականից մինչև 2017 թթ. ափիոնի արտադրությունը աճել է 65% -ով: ՄԱԿ-ի կողմից դա ամենաբարձր գնահատականն է կազմում 21-րդ դարի սկզբում:
ՄԱԿ-ի թմրամիջոցների և հանցավորության դեմ պայքարի գրասենյակի (UNODC) գործադիր տնօրեն Յուրի Ֆեդոտովն ասել է, որ այս տարվա թմրամիջոցների համաշխարհային զեկույցը ցույց է տալիս, որ թմրանյութերի շուկաները ընդլայնվում են, իսկ կոկաինի և ափիոնի արտադրությունը կոտրել են ռեկորդը:
Չնայած միջազգային հանրությունը 20-րդ դարի սկզբից հատուկ ուշադրություն է դարձրել թմրանյութերի վտանգներին և բազմաթիվ կոնվենցիաներ է հատատել թմրամիջոցների մաքսանենգությունը դադարեցնելու համար, սակայն այս շահավետ բիզնեսը կանխել է այդ ջանքերը: Ենթադրվում է, որ աշխարհում կազմակերպված միջազգային քրեական խմբերի կողմից թմրամիջոցների վաճառքից ստացվող եկամուտների մեկ երրորդից մինչև մեկ հինգերորդի հասույթը թմրամիջոցների վաճառքից է ձեռք բերվում:
Կիբերտարածությունը նաև նոր հնարավորություններ է ընձեռոում թմրանյութերի վաճառողներին: Dark net ցանցը նաև սպառողին հնարավորություն է տվել թմրամիջոցներ ձեռք բերել թվային արտարժույթի վճարման միջոցով, ինչպիսիք են Bitcoin- ը: Այս ձևով 2013 թ. սեպտեմբերից մինչև 2016 թ.-ը տարբեր տեսակի թմրամիջոցների գործարքները տարեկան աճել են 50% -ով:
Զենքի և նավթային առևտրից հետո թմրանյութերի բիզնեսը, այսօր աշխարհում առավել շահավետ առևտրի առումով երրորդ տեղն է զբաղեցնում:
Դեղերի շուկան ունի ավելի քան 200 միլիոն հաճախորդ և տարեկան միլիարդավոր դոլարների հասնող ֆինանսական շրջանառություն: Փորձագետների կարծիքով, թմրամիջոցների ապօրինի բիզնեսի հետ կապված փողի շրջանառության գումարը տարեկան ավելի քան մեկ տրիլիոն դոլար է կազմում, որը մտնում է համաշխարհային բանկային համակարգ: Բազմաթիվ բանկեր նույնպես շահագրգռված են այս գործընթացին մասնակցելու համար, քանի որ այդ շրջանառությունից մեծ շահույթներ են ապահովում:
Թմրանյութերի բիզինեսը տարբեր երկրների համար ստեղծել է տարբեր դերեր: Այդ կարորագույն դերերից են ՝ արտադրող, տրանզիտ, սպառող և ներդրող երկրները: Օրինակ, Իրանի Իսլամական Հանրապետությունն այն երկրներից է, որ ակամայից գտնվում է թմրանյութերի տարանցման ճանապարհին : Այս խնդիրը մեծ վնաս է հասցրել Իրանի տնտեսությանը և թուլացրել է տեղային կապիտալի կուտակումն ու մարդկային ռեսուրսների օգտագործումը երկրի տնտեսական բաժնում:
Մյուս կողմից, Իրանի տարածքով թմրամիջոցների տարանցումը ընդլայնել է այդ նյութերի օգտագործումն երկրում: Վիճակագրական տվյալները ցույց են տալիս, որ Իրանում տեղի ունեցած հանցագործությունների ավելի քան 60 տոկոսը կապված է թմրամիջոցների հետ, և թմրամիջոցներից ամեն օր ութ մարդ է մահանում:
Ներկայումս Իրանի հարավ-արևելքում անապահովության հիմնական աղբյուրը զինված մաքսանենգ խմբավորումներն են: Այդ պատճառով Իրանի Իսլամական Հանրապետությունը, բացի մեծ գումար ծախսելով, անվտանգության ուժերի մի զգալի մասը ներգրավվել է թմրամիջոցների մաքսանենգության դեմ պայքարում: Այսպիսով, գերզարգացած տեխնիկայով զինված մաքսանենգ խմբերին դիմակայելը հսկայական ծախսեր է պարտադրել երկրին: Սահմանների վերահսկումը եղել է Իրանի գործողություններից մեկը, սակայն այլ երկրներ ավելի քիչ բյուջե են հատկացրել այդ կարևոր գործին:
Փաստն այն է, որ թմրանյութերի վտանգները, ինչպես ահաբեկչությունը, սպառնում է աշխարհի և տարածաշրջանի անվտանգությանը: Հետևաբար անհրաժեշտ է, որ բոլոր երկրները պայքարեն այս երևույթի դեմ:
Թմրամիջոցների մաքսանենգության դեմ պայքարը պահանջում է բոլոր երկրների համագործակցությունը:
Հետևաբար, միջազգային կանոնակարգերի ստեղծման և իրականացման անհրաժեշտությունը, պահանջում է, որպեսզի երկրները ստանձնեն պարտավորություններ: Նման կանոնները պետք է ներառեն համապատասխան մեխանիզմ, իրավապահ մարմինների համագործակցության ու տեղեկատվության փոխանակում երկրների միջև, երկրի կարողությունների հզորացումը թմրամիջոցների մաքսանենգության դեմ պայքարում, ինչպես նաև թմրանյութերի արտադրության և ապօրինի շրջանառության կանխարգելման և դրա դեմ պայքարի ներքին իրավական մեխանիզմների ստեղծումը: Մյուս կողմից, թմրամիջոցների խնդիրը քրեական խնդիր է, քանի որ այն կապված է կազմակերպված հանցագործության հետ: Թմրամիջոցների դեմ պայքարը հնարավոր է իրագործել միայն լայնածավալ միջազգային համագործակցության և հանցավորներին ձերբակալելու , հետապնդելու և դատապարտելու համար բոլոր երկրներին համաշխարհային իրավասության տրամադրման դեպքում:
Թմրանյութերի չարաշահման և ապօրինի շրջանառության դեմ պայքարի միջազգային օրն առիթ է հիշեցնելու, որ այդ երևույթը համաշխարհային խնդիր է և դրա դեմ պայքարը պահանջում է գլոբալ ջանքերի անհրաժեշտություն:
