922-ə hissə- Duxani surə -1-8 şərifə ayəon

922-ə hissə

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیم

حم ﴿١﴾

Ha.Mim.

 وَالْکِتَابِ الْمُبِینِ ﴿٢﴾

Ğəssəm bıbu bə ruşinəkə kitobi.

إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةٍ مُبَارَکَةٍ إِنَّا کُنَّا مُنْذِرِینَ ﴿٣﴾

Əmə əvımon qıləy mıborəkə şəvədə nozil kardemone. əmə hejo çəşnavi doəkəs bıəmon.

فِیهَا یُفْرَقُ کُلُّ أَمْرٍ حَکِیمٍ ﴿٤﴾

Həmonə şəvədə har qıləy  ğoymə ko təfsil iyən təbyin beydə.

Kərimə-Ğıroni haft qılə surə de mığəttəə hərfon bino beydə. ğərəz ım surə vəynə çoqlə surə və çəy bəpeştə bıə dıqlə surə həm de ım hərfon bino beydə. çoko ki, çımi bənav həm votemone,umumən çın hərfon bədiqə çı Ğıroni əzəmət iyən çəy çı bəşəri hidoyəti royədə bıə roliku sıxan votedə.

Bın surədə həm Xıdovənde-Xalığ bə Ğıroni ğəssəm hardedə və hamyedə ki, ım qıləy kitobe ki, çəy mehtəvo və məzmun ruşin iyən ruşinəkə və çəy təlimon həm bəyjiye. ım ıştən bəçəy həxəti qıləy dəlile.

Ayəon dəvomədə çın kitobi Xıdovəndi nəzdədə bıə məğami xısusədə jıqo hamyedə: ım kitob sori həmməysə çokə zəmonədəki, Ğədrə şəve,nozil bıə. peşo bə Ğədrə şəvi muhimmə xısusiyyəti təkid kardedə. Ğədrə şəv qıləy şəve ki, Kərimə-Ğıron bəvədə enovnıey bıə. qıləy bərəkətinə şəv ki, bəvədə çı bəşəriyyəti dınyo təğdirot de Ğıroni nozil bıey, bəştəş qıləy tojə ranqış peqəte. qıləy şəv ki, çı məxloğati i sornə tale və mığəddərot həmonə şəvi təğdır beydə və har qıləy tale həlləkə və muhimmə ko həmonə şəvi mıəyyən və mışəxxəs beydə.

Ayəon bə ın nuktə işorə kardedə ki, ım kitob bo bə insonon çəşnavi və xəbərdorəti kardeyro nozil bıə. çoko ki, navnə osmoniyə kitobon nozil bıey həm de çəşnavi və xəbərdorəti hədəfi bıə ta insonon bə ğəfləti dıço nıbon və ıştə vucudi sərmoyəşon çı inhirofi dılədə sərf nıkon.

Votey bəbe ki, ım çı Xıdovəndi qıləy dayimiyə sınnət və adəte ki, ıştə rəsulon bo zolımon iyən ıştə roy qim kardə kəson torsıneyro vığandedə və İslomi peyğombər(s) həm çın silsilə oxonə həlğəy.

Çın ayəonku omutedəmon:

1-İslomi fərhənqədə kali zəmonon ziyodə ğıdosət və əhəmiyyətış heste. bənə Ğədrə şəvi ki, Ğıroni nozil bıey və taleon təyini şəve.

2-şəvi çı insoni mənəvi ozavziye iyən ruşdədə qıləy xısusi vırəş heste. liza Ğıroni mədəniyyətədə bə bəşəvnəy ibodət iyən razo-niyozi ziyodə sıfarışon bıə.

3-ğəflətədə mandə camiyədə tars iyən çəşnavi, çı bəşorətisə vey təsirin iyən zəruriye.

أَمْرًا مِنْ عِنْدِنَا إِنَّا کُنَّا مُرْسِلِینَ ﴿٥﴾

Çəmə səmtiku qıləy koye və əmə bimon(peyğombəron) vığandəkəs.

 رَحْمَةً مِنْ رَبِّکَ إِنَّهُ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ ﴿٦﴾

(Əvon)Iştı pərvərdıqori tərəfiku qıləy rəhmətin. bərosti Əv Əməs, Əzıne.

Navnə ayəon dəvomədə ki, çı Kərimə-Ğıroni nozil bıey barədə be, ın ayəon hamyedə: Ğıroni nozil bıey və İslomi peyğombəri(s) məbus bıey har dıqlə de Xıdovəndi fərmon iyən əmriye və çəy mənşə bəştə bandəon nisbətədə İlahi lutf və rəhməte.

Ruşine maddi neməton ki, Xıdovəndi bə bəşəri ətoş kardə, bə zəmon komil beydə ki, de bəşəri bə hərəbaxtəti səmt hidoyəti bə ico bıbu və ım hidoyət osmoniyə kitob iyən çı insoni ıştən cinsiku və boəvon ulqu bıə peyğombər nıbə holədə muyəssər və mumkin nibəbe.

Çın ayəonku omuteydəmon:

1-Ğıron təmom iyən kəmolə surətədə Xıdovəndi səmtiku nozil bıə və Xıdo sıxane. nəyinki, çı peyğombəri(s) bəyonot iyən sıxanon.

2- fəğət osmoniyə kitobi nozil kardey vəs kardedəni. həm bəçəy təbyinəkə və həmən bəçəy rahnuma və əməli ulqu həm qıləy ehtiyoci heste. beşək, peyğombəron jıqo qıləy rolışon bəştə ehdəşon peqətə.

3-bəşəri hidoyət və tərbiyət, İlahi rəhməti cilvəonku qıləyniye. harçənd məələsf insononku veyni ıştəni çın rəhmətiku məhrum kardedən.

رَبِّ السَّمَاوَاتِ وَالأرْضِ وَمَا بَیْنَهُمَا إِنْ کُنْتُمْ مُوقِنِینَ ﴿٧﴾

Osmonon, zəmini  iyən çəvon miyono bıə çiyon pərvərdıqore. ehanə(əvon) yəğıni əhl bıbon.

لا إِلَهَ إِلا هُوَ یُحْیِی وَیُمِیتُ رَبُّکُمْ وَرَبُّ آبَائِکُمُ الأوَّلِینَ ﴿٨﴾

Hiç qıləy mə`bud ğərəz Əv ni. Əve ki, bəyji kardedə iyən kışteydə, şımə iyən şımə pıon pərvərdıqore.

Mışrikon nodırıstə bovəonku qıləyni ım be ki, əvon bo osmon, zəmin iyən bənə vo iyən voşi bıə təbiiyi təzahuron har qıləyni xıdoon ğayil bin və de qıləy formə həmonə xıdoon simvolon pərəstış kardedəbin.

Əmmo, ım ayəon çəvon həmmə nosəhihə etığodon piyo çı butloni və botıləti xətti kəşeydə və təkid kardedə ki, dınyo koon mudir və hestemoni aləmi pərvərdıqor həmonə həmmə məxloğati ofəyə Xıdoye ki, əv həm iqləsə həm vey ni. liza qıləy mənoş ni ki, ikəs sıvoy Əv pərəstış kardey bıbu.

Əgər ikəs çəy dumo bıbu ki, Xıdovəndi həxədə bə yəğın bırəso, çəy barədə həmməysə ruşin iyən yəğınə nəzə, çəy vohidəti və mislış nıbeye. boçi ki, çəy rububiyyət və vohidəti nışonə çı hestemoni aləmi qırd zərrəonədə pəydu kardey beydə. çən, bəpe fəğət bəçəy dərqo dim bıqətəmon və fəğət əy pərəstışkəmon. Əv nəyinki, çı hestemoni aləmi pərvərdıqore, bəlkəm şımə iyən şımə bənav bıə dədə-bobon və çı sıfətku de tobə ısət bıə həmmə insononhəm rəbb əve. ğərəz Əv co qıləy mə`bud ni və həmmə insonon maq iyən həyot çəy ğudrəti dastədəy.

Beşək, maq iyən jimoni məsələ fevğaaldə əhəmiyyət kəsb kardə qıləy məsələy. çıro ki, isnonon jimonədə həmməysə tale həlləkə və eyni holədə hestemoni aləmi həmməysə mırəkkəbəməsələ və bə Xıdovəndi ğudrəti həmməysə ruşinə dəlil, həmonə həyot iyən maqi təzahure.

Çın ayəonku omutedəmon:

1-dınyo Xalığ, Malik iyən Hakim iqləyniye və hestemoni aləm iqlə vucudi mudiriyyət və rububiyyəti jiyədə ki, həmonə Vohidə Xıdoye-idorə kardey beydə.

2-osmoniyə kitobi noziləkə, həmonə osmon, zəmin iyən təzahuron ofəyə Xıdoye və çəy şəryəti ğanun de təbyəti ğanunon həmahənqe.

3-bə navkonəyon nodırıstə bovəon və adəton pemandey əvəzi, bə Xıdo əmron tabe bıbəmon ki, Əv şımə iyən şımə əbo-əjdodi Xalığe.