ګلونو اوریدونکو زمونږ سلامونه ومنئ د تاریخ له یوې بلې پاڼې سره ستاسو په خدمت کې یوو نن د خالي ورځ د ۱۳۹۵ هجري لمریز کال د لیندې د میاشتې ۲۷ نیټه ده چې د ۱۴۳۸ هجري قمري کال د ربیع الاول له ۱۷ او د ۲۰۱۶ میلادي کال د د سمبر له ۱۷ نیټې سره سمون خوري .

1491 کاله پخوا د له هجرته مخکې د ۵۳ کال د  ربیع الاول د میاشتې په اولسمه نیټه   د ډیرو مسلمانو عالمانو د وینا مطابق د حضرت محمد صلی الله علیه و اله وسلم په مکې ښار کې وزیږیده .  د هغه حضرت پلار بزرګوارل د بني هاشمو د کورنۍ عبدالله نومیده او مور بي بي یې حضرت آمنه وه .  د هغه حضرت له زوکړې مخکې د هغوی پلار وفات شوی و او په شپږ کلنۍ کې یې مور بي بي هم وفات شوه .  په دغه وخت کې دهغوي نیکه حضرت عبدالمطلب د هغوی سرپرستي په غاړه واخسته  خو هغه حضرت هم  دوه کاله ورورسته وفات شو او  رسول الله مبارک په اته کلنۍ کې د   خپل تره حضرت ابو طالب علیه السلام تر سرپرستۍ لاندې راغی .  حضرت محمد (ص)  له دولس کلۍ  له خپل تره حضرت ابو طالب سره په تجارتي سفرونو تللو  او د خپلې رښتینوالۍ او امانتدارۍ په وجه  خلکو هغه ته صادق او امین لقبونه ورکړې وو  هغه حضرت  د ځوانۍ په  پیل کې  د جاهلیت د عصر له پلیتیو د پاکۍ او خلاصون او په خلقت کې د فکر او تدبر لپاره  مکې ته نزدې غار حرا ته تللو او هلته به یې په ساعتونو ساعتونو  عبادت کاوه . کله چې  د پیغمبر اکرم له برکتناک عمره څلویښت کلونه تیر شول  جبراییل په هغه حضرت نازل شو  او د خدای پیغام یې هغوی ته ورساوه .  په دې ډول  حضرت محمد  د خدای د وروستي رسول او استازي په توګه  د توحید او یو خدای  منلو په لور د خلکو د هدایت دنده په غاړه واخسته  هغه حضرت  د خپل رسالت په موده کې له ډیرو سختیو سره مخامخ شو خو په حجاز کې یې د بوت پالنې جرړه وویستله ،  او د د اسلام د لوړو او کاملو تعلیماتو په اساس یې  یو حکومت جوړ کړ.  د انسانیت د نړۍ د دغه لمر  او دهدایت د دغه څراغ د نیکمرغه زوکړې په مناسبت د  مبارکۍ په ویلو سره  د هغه حضرت یوه  قیمتي وینا درته وړاندې کوو  چې وې فرمایل:  هر څوک چې درې خصلتونه ولري  ایمان یې کاملیږي:  کله چې خوشاله شي نو خوشالي یې باطلې لارې ته ونه کاږي،  او کله چې غوسه شي نو غوسه یې د حق له لارې ونه غړوي او کله چې طاقت ومومي نو  په هغه څه چې حق یې نه د ی لاس وانه چوي. »  

××××

۱۳۵۵ کاله پخوا  په دې ورځ د ۸۳  هجري قمري کال د ربیع الاول به اولسمه  د اسلام د ګران پیغمبر لمسی  او د  مسلمانانو اتم امام حضرت امام جعفر صادق علیه السلام په مدینه کې سترګې رڼې کړې.   هغه حضرت دولس کاله عمر د خپل نیکه امام سجاد علیه السلام  او نولس کاله د خپل ګران پلار  امام محمد باقر علیه السلام په څنګ کې تیر کړل   او په  ۱۴۸ کال کې شهید شو.  د هغه امام  د ژوند دوره د علم پوهې،  د قران د تفسیر او دمختلفو علومو د خپراوي او غواړوي وخت و  دا دوران د بني امیه و د سقوط او د بنی عباسو د حکومت د راتګ له ورځو سره سمون خواړه او دې کار امام صادق ته ښه موقع برابره کړه چې خلک د اسلام د مین دین له تعلیماتو او حقایقو آشنا کړي  او  د اسلامي نړۍ د لومړی لویي پوهنتون ډبره کیږدي.  امام صادق علیه السلام   د اسلامي معارفو او علومو پر پراخ علم سربیره  په نورو ډیرو علمونو لکه  طب ، کیمیا، ریاضۍ،  او داسې نورو فنونو پوهیده  او د علم  او پوهې مینه والو  به هر میدان او هر  ډګر کې دهغوی له حضوره استفاده کوله  او د علم او دین په هره موضوع کې به یې چې غوښتل له هغه حضرته به یې پوښتنې کولې.  امام صادق علیه السلام به هم د هر یو کس د پوهې مطابق هغه ته ځواب ورکاوه .   هغه حضرت په  ټولګي او محضر کې کابو څلور زره تکړه شاګردانو تربیت شول   جې په کې د کیمیا مشهور پوه او د ګوګړو  کشفوونکي  جابر بن حیان ته اشاره کولی شو.   د هغه   حضرت د مبارک میلاد په مناسبت د مبارکۍ په ترڅ کې  د هغه  امام یوه  ښکلې وینا درته وړاندې کوو چې فرمایي: « علم زده کړئ او د علم له زده کړې سره  په یو وخت   ځانونه په  وقار او انکسار سره ښکلې کړئ او  دهغه چا په وړاندې چې علم ورځنې زده کوئ فروتن او خاکساره اوسئ.

**************************************

170 کاله پخوا  په دې ورځ د ۱۲۶۸ هجری قمری کال د ربیع الاول په اولسمه نیټه

 د ایران صدر اعظم امیر کبیر د قاجار پاچا ناصرالدین شاه په امر  ووژل شو . میرزا تقی خان فراهاني د یوې فقیرې کورنۍ غړی و او د قائم مقام په دربار او کورنۍ کې لوی شو او  په یو تکړه دبیر او  لایق منشي بدل شو . هغه  د  فتحعلی شاه او محمدشاه قاجار  په وخت کې په  حکومت کې مهم پوسټونه لرله او د ولیعد  عهد د میرزا ناصر الدین  په خدمت کې یې فعالیت کاوه .  میرزا تقی خان د محمد شاه قاجار له وفاته وروسته سلطنت ته د ناصر الدین شاه د رسولو لپاره ډیر کوششونه وکړل . پاچا ته د هغه نزدیکت تر دې حده و چې  ناصر الدین شاه قاجار  خپله یوازینۍ خور   هغه ته واده کړه  که څه هم د پاچا مور مهد علیا  په دې خبره راضي نه وه .   د  صدر اعظمۍ  له اخستلو او د ناکراریو  د غلې کولو او دهیواد  د چارو له چالو کولو وروسته  هغه  په امیر کبیر مشهور شو او  تر پخوا زیات ورسره د  درباریانو حسدونه پیل شول .  اخر د  هغو ډیرو چغلخوریو او غیبتونو په وجه چې  درباریانو  له هغه پاچا ته  کول  د شاه قاجار په امر له صدارته لرې کړی شو او بدغواړو  د شاه د نظر د بدلیدو له ویرې  له سلطانه دهغه د قتل امر هم واخسته . هغه یې د کاشان په فین حمام کې د لاس د شهرګ په پرې کولو سره وواژه  او بیا یې دهغه مړی کربلا ته یووړ او  هلته یې ښخ کړ.

×××

۲۰۹ کاله پخوا د ۱۸۰۷ میلادي کال د دسمبر په اولسمه  د فرانسې د سترواک نپولئن بونا پارټ له خوا  د میلان تارخي حکم صادر شو .  دغه امر  د انګلستان د سمندري ځواکونو له خوا د فرانسې د  بندرونو  د محاصرې په وړاندې د همدې کال د مئ  له  ۱۶ صادر شو . نپولئن اول له خپلو لاس پوڅو اروپایی دولتونو وغوښتل چې له انګلستان سره تجارتي اړیکې غوسې  کړي   او بیا یې د میلان د امر په اساس  په وچه او سمندر کې د انګلستان جزیره  کلابنده کړه  او د فرانسې او دهغې د متحدانو کشتیو ته اجازه ورکړی شوه چې د انګلستان په  کشتیو یرغل وکړي  په دغه فرمان سره    د اروپا په وچه   کې د انګلستان تجارتي او سیاسي نفوذ کم شو  خو  په سمندرونو او دریابونو کې لاسبری هماغه شان د انګلستان له سمندري ځواکونو سره و.

 ××××

۱۸۶ کاله پخوا د ۱۸۳۰ کال د دسمبر په اولسمه  د جنوبی امریکې مشهور اتل سیمون بولیوار ومړ .   د  جنوبي امریکا مشهور سیاسدتوال او سردار سیمون بولیوار  د ۱۷۸۳ کال  د  اپریل په شلمه  په ونزوئلا کې  دنیا ته راغی  او د مینځنیو زده کړو وروسته  د تعلیم د دوام لپاره  د اسپانیا میډریډ ته لاړ .  او د حقوقو په څانګه کې فارغ التحصیل شو.  هغه چې  د فرانسې د لوی انقلاب په وروستیو کې په هغه هغه هیواد کې و  خپل هیواد ته له ستنیدو وروسته یې وپتیله چې دغه هیواد  او د جنوبي امریکا د سیمې نور هیوادونه د  اسپانیا د استعمار له ژغه وژغوري.  له دې امله  یې له ۱۸۱۳ کاله  خپلې مبارزې پیل کړې په پرله پسې جنګونو او مقاومتونو سره یې د اسپانیا  طاقت په سیمه کې دړې وړې کړ. په دغه جنګونو کې  هغه هیوادونه چې نن  اکواډور،  پرو او کولمبیا نومیږي  د اسپانیا له منګولو ووتل  او دهغوي درې سوه کلن ښکیلاک پای ته ورسیده .  بولیوار وروسته  د دغه سیمو په مشرۍ وټاکل شو په ۱۸۲۵ کال کې   بولیوار له خوا  د  علیا  پرو  ازادي اعلان شوه  او له همدې امله  دغه هیواد  ته یې د بولیویا نوم ورکړ.  دغه مبارزو له  بولیوار یوه محبوب او بیلګه شخصیت جوړ کړ او د هغه په لویدیځه نړۍ کې دځوانونو له پاره د استعمار په خلاف د مبارزې په سمبل بدل شو هغه خپل ټول  مال دولت  او د پلار نه پاتې پریمانه میراث  د انقلاب او ازادۍ په لاره کې ولګاوه  تر دط چې د ۱۸۳۰ کال د  دسمبر په اولسمه  په اویا کلنۍ کې  د  نري رنځ د ناروغۍ له امله مړ شو . 

××××

 ۳۷ کاله پخوا په دې ورځ د ۱۳۵۸ لمریز کال د لنیدې په  ۲۷ د ایران تکړه عالم  ډاکټر محمد مفتح  د منحرفو ترهه ګرو  له خوا شهید کړی شو    هغه په  ۱۳۰۷ کال  کې  پیدا شوی و او له لومړیو  زده کړو وروسته  دقم علمیه حوزې ته لاړ  او  له دیني علم سره په یو وخت یې  په تهران پوهنتون کې خپلې پوهنتوني زدکړې هم جاري وساتلې.  هغه د فلسفې په څانګه کې د ډاکټریټ ډګري واخسته .  بیا یې په پوهنتون کې تدریس او ورسره په یو وخت  د شاه رژیم په خلاف مبارزه هم پیل کړه . شیهد مفتح د اسلامي انقلاب په لومړیو کې له مسلمانو خلکو سره غږمله   د مبارزې په ډګر کې فعال شتون درلود  او  د اسلامي انقلاب له کامیابۍ وروسته د تهران پوهنتون د الهیاتو د پوهنځي مشر شو . او اخر په دې ورځ شهید کړی شو.  هغه د پوهنتون او د دیني مدرسو د اتحاد بیرغچي او پلوی و او له همدې امله دهغه د  شهادت ورځ په ایران کې  د دیني مدرسو  یا حوزې او پوهنتون د وحدت ورځ نومول شوې ده .

××××

اتلس کاله مخکې د ۱۹۹۸ کال د دسمبر په اولسمه  په عراق د انګلستان  او امریکا پوځی یرغل پیل شو  د امریکا او لویدیځ ټلوالې په وړاندې د عراق د  له ماتې  او  له کویته د عراق له شرموونکې وتنې وروسته  د ۱۹۹۰ لسیزې په لومړیو کې  د امنیت شورا تر نظر لاندې د آنسکام په نامه  یو کمیسیون  په عرا ق کې د کمیایي او میکروبي وسلو او توغندیو د پيژندل مسوولیت په غاړه واخسته .  له بلې خوا د عراق کرد میشته سیمې  د الوت لپاره پرواز سیمې  اعلان شوط  او د امنیت شورا له خوا د عراق په خلاف د امریکا تر نفوذ لاندې  ډیرپریکړه لیکونه خپاره شول.  ددغه حملې پلمه دا وه چې صدام د امنیت شورا پریکړه لیکونه نه دي اجرا کړې  له دې امله یې د ۱۹۹۸ کال د دسمبر په اولسمه  په عراق پراخ پوځی یرغل پیل کړ او د دغه هیواد  لپاسه یې په زرګونو ټونه بمونه  او توغندویی وغورځول چې له امله یې  د عراق په زرګونو خلک مړه او په سلګونو اقتصادي اجتماعي او  پوځی مرکزونه او ښارونه وران شول .  دغه یرغل  د د امنیت شورا له اجازې پرته شوی و  او نړۍ ته یې د امریکا وحشی ګري وښودله .