ګلونو اوریدونکو زمونږ سلامونه ومنئ د تاریخ له یوې بلې پاڼې سره ستاسو په خدمت کې یوو نن یکشنبه یا د اتبار ورځ د ۱۳۹۵ هجري لمریز کال د لیندې د میاشتې ۲۸ نیټه ده چې د ۱۴۳۸ هجري قمري کال د ربیع الاول له ۱۸ او د ۲۰۱۶ میلادي کال د د سمبر له ۱۸ نیټې سره سمون خوري .

1437  کاله پخوا د لومړي هجري قمري کال د ربیع الاول په اتلسمه   په نړۍ کې له مسجد الحرامه وروسته د دوهم مهم جومات مسجد النبي د جوړولو کار پیل شو .  مدینې ته له هجرته سملاسي وروسته پیغمبر  د دغه جومات د جوړولو امر وکړ او په خپله یې د هغې په جوړیدو کې برخه واخسته .  د دغه جومات دیوال له کاڼو او چت یې  د ونو له څانګو و او د پیغمبر اکرم  او ځینو نورو اصحابو د کوټو په څنګ کې جوړ شو .  د خدای رسول  نه یوزاې له جوماته د عبادت بلکې دقضایی چارو ،  مشورتي  ، علمي ، د پوځي چارو او د مسلمانانو د ورځینو مسایلو د حل لپاره استفاده کوله ، دغه جومات د مسلمانانو له پاره ډیر اهمیت درلود  مسجد النبي اوس ډیر پراخ شوی او هر کال په میلیونونو مسلمانان  د دغه  جومات او پکې د حضرت محمد (ص) د روزې د زیارت لپاره مدینې ته ځي.

**********

٤٢٩ کاله پخوا ، د ۱۰۰۹ کال د ربیع الاول په اتلسمه نیټه   تکړه محدث او څیړاندی  په شمس الدین مشهور ایت الله سید محمد طباطبایی عاملی وفات شو . هغه پّ ۹۴۶ کال کې په یوې عالمې او فاضلې کورنۍ کې  د لبنان په جبل عامل کې زیږیدلی و سید محمد   ډیر اسلامی علوم په   خپل زیږنځای کې  په خپل پلار او دخپل نیکه  او لوی عالم شیخ زین الدین عاملي ( شهید ثانی) له شاګردانو  زده ګړل . بیا نجفت ته لاړ او خپل علوم یې بشپړ کړل او د اجتهاد درجې ته ورسیده  دغه اسلامي عالم  په ډیرو اسلامي علومو کې ماهر و او په لیکنه کې دقیق او نکته بین و .  دهغه  مهم کتاب  «مدارک الاحکام فی شرح شرائع الاسلام» دی او نور کتابونه ترې هم پاتې دي چې پکې    «حاشیه بر استبصار» او «حاشیه بر تهذیب»  ته اشاره کولی شو .

 **********

١١٤ کاله پخوا  په دې ورځ د ۱۹۰۲  میلادي کال د دسمبر په اتلسمه

 د نړۍ لومړی ریډیویي  سسټم  یا مشین  د   ایټالیا د کشفوونکي او مخترغ «گوگلیلمو مارکونی» ( ‎Guglielmo Marconi‏ ) په وسیله  په ګلس بي ښار کې جوړه شوه .  په دې ډول د اروپا او امریکا په  دوو لویو وچو کې د چټکې مکالمې او خبرو اترو امکان برابر شو.  په هغه زمانه کې  له ریډیو د تعلیمی او تفریحي وسیلې په توګه استفاده نه کیده  او زیاتره ترې مخابراتي کار اخستل کیده.

**********

 یو سل دوہ کاله پخوا د  نولس سوه څوارلسم کال د دسمبر په اتلسمه  انګلستان رسما مصر خپله ښکیلاک مینه وګرځوله ، د ویلو ده چې  لومړي نړیوال جنګ کې د عثمانیانو دولت  د انګلستان له مخالفو دولتونو یعنې جرمنی او آسټریا سره یو  ځای شو . انګلستان له دغه  کار سره د مقابلې لباره  مصر چې په هغه وخت کې د عثماني دولت تر ولکې لاندې و ونیوه او تر خپلې ولکې لاندې یې راوسته .  خو د انګلستان له استعمار سره د  مصر د خلکو له مبارزو وروسته  دغه هیواد په ۱۹۲۲ کال کې  خپلواکي اعلان کړه او اوس په جمهوری نظام سره چلیږي.

**********

 اته اویا کاله پخوا د نولس سوه اته دیرشم کال د دسمبر په اتلسمه  د جرمني کیمیا پوه اټوهان (Otto Hahn)، له خوا د ایټم د ذرې په څیرل کیدو سره  د ایټم زمانه پیل شوه .  دغه  جرمن پوه په اتلس سوه نه اویام کال کې په فرانکفورټ کې وزیږیده  او خپلې زده کړې یې د کیمیا په څانګه کې د  ډاکټریټ تر درجې جاري وساتلې،  او له هغه وروسته  یې په فزیک کې په مطالعې او ازمیښتونو پیل و کړ .  اټوهان  له ډیرو څیړنو او مطالعاتو وروسته  په دې ورځ د یورانیوم د ایټم ذره  وڅیرله ، دغه عمل  د ډیروې لویې انرجۍ د ازادیدو ( پیدا کیدو) سبب شو  او له دغه انرجۍ په راتلونکي کې په ایټمي بمونو او ریکټرونو کې استفاده وشوه  هان په ۱۹۴۴ کال کې  په کیمیا یا کیمسټرۍ کې د نوبل انعام وګاټّ او په نولس سوه اته شبیتم کال کې وفات شو.

 ×××××

شپږویشت کاله پخوا په دې ورځ د ۱۳۶۹  لمریز کال د لیندې په اته ویشتمه   د پاکستان په لاهور کې د اسلامي ایران د کلتوري خونې ډایریکټر صادق ګنجي  په استکبار پورې د تړلو ترهه ګرو  او فرقه پالو عواملو لخوا  په وسله واله حمله کې شهید شو . ګنچي د خپلو فرهنګي ماموریت کابو څلور کاره د ایران او پاکستان د خلکو تر مینځ د فرهنګي اړیکو د پراختیا او د سالام د لوړو ارزښتونو دمعرفۍ په لاره کې تیر کړل  هغه اسلامي ایران ته د ستنیدو په درشل کې  او د خدای په امانۍ  له هغه مراسمو د ستنیدو په وخت چې  لاهور علمي او ادبي شخصیتونو او فرهنګیانو  د هغه لپاره جوړ کړې و، د  متججرو او له نړیوال استکبار سره د غږمله  فرقه پالو له خوا شهید کړی شو.

  پای .