Mapinduzi ya Kiislamu na Sanaa ya Kiislamu

Assalaamu Alaykum wapenzi wasikilizaji na karibuni kusikiliza kipindi kingine maalumu tulichokuandalieni kwa mnasaba wa maadhimisho ya ushindi wa Mapinduzi ya Kiislamu ya Iran. Kipindi hiki kinakujieni moja kwa moja kupitia Idhaa ya Kiswahili, Saut ya Jamhuri ya Kiislamu ya Iran.

Katika hali ambayo Mapinduzi ya Kiislamu ya Iran yanafanana na mapinduzi mengine yaliyowahi kutokea katika nchi nyingine za dunia, lakini wakati huohuo yanatofautiana na mapinduzi hayo kwa mitazamo kadhaa ambapo uchunguzi na tathmini ya tofauti hizo inaweza kusaidia kueleweka vyema athari za kiutamaduni, kisiasa na kiuchumi za mapinduzi hayo katika mtazamo wa ndani na nje ya nchi. Moja ya tofauti muhimu za Mapinduzi ya Kiislamu ya Iran na mapinduzi mengine ya dunia na ambayo huwa haizingatiwi sana, ni kufungamanishwa kwa misingi ya kihistoria ya Iran na mafundisho ya kimaanawi ya Uislamu kuhusiana na suala zima la sanaa, jambo lililopelekea kubuniwa kwa maudhui inayofahamika kama Sanaa ya Mapinduzi ya Kiislamu na kutumiwa maudhui hiyo katika kueneza ulimwenguni ujumbe wa Mapinduzi ya Kiislamu.
Katika ulimwengu wa sasa, kila harakati na fikra isiyofungamana na sanaa huwa haidumu kwa muda mrefu wala kuenea sana. Sanaa ikiwa ni moja ya madhihirisho muhimu zaidi ya utamaduni wa kila taifa huwa ni njia bora na yenye athari kubwa katika kuarifisha na kufikisha ujumbe wa taifa hilo. Mapinduzi ya Kiislamu pia hayakutoka kwenye kanuni hii na tokea mwanzoni yamekuwa na uhusiano mkubwa na madhubuti na sanaa pamoja na fikra za wasanii wake. Sanaa ya Mapiduzi ya Kiislamu ni sanaa maalumu ambayo ilidhihiri na kuimarika katika muongo wa kwanza wa Mapinduzi ya Kiislamu na katika katika kivuli cha thamani na fikra za kimapinduzi na miongozo ya kiutamaduni, kisiasa na kijamii nchini. Tukio muhimu katika sanaa ya Mapinduzi ya Kiislamu lilikuwa ni kutumiwa sanaa ya Kiirani na kunufaika na baadhi ya sanaa ya kisasa kwa ajili ya kuwafikishia walimwengu fikra na ujumbe wa Mapinduzi ya Kiislamu. Kwa hakika umri wa miaka 37 ya Mapinduzi ya Kiislamu umekuwa na matunda makubwa ya kiutamaduni ikiwemo sanaa. Katika kipindi hiki wasanii wa Iran wameweza kuwasilisha kwa njia ya kuvutia maarifa ya kimaanawi, thamani na hamasa za Mapinduzi ya Kiislamu kupitia sanaa.
Tunaweza kuchunguza nguzo muhimu za sanaa ya Mapinduizi ya Kiislamu katika sehemu mbili za madhumuni na ujumi (kanuni za uzuri au ubaya wa kazi za sanaa). Masuala muhimu ya madhmuni katika sanaa ya Mapinduzi ya Kiislamu ni yale mambo yanayohusiana na maudhui ya sanaa bila kujali namna sanaa hiyo inavyobainishwa na kusawalishwa. Baadhi ya mambo hayo ni kama vile masuala ya kisiasa, kijamii na kisaikolokia yanayotokana na harakati za Mapinduzi na kuendelea mbele, mambo ya historia na shakhsia wa kidini, masuala ya kiitikadi na fikra za Kiislamu. Kuondolewa kwa fikra za misingi ya falsafa na sanaa za Magharibi na kuanzishwa kwa sanaa ya kupambana na hujuma ya kifikra na kiutamaduni ya Magharibi.
Dini ni mojawapo ya masuala muhimu yanayounda sanaa, lugha ya falsafa ya kina zaidi ya mwanadamu na dhihirisho la maana bora zaidi ya kidini. Mtazamo wa kimaanawi ni moja ya misingi muhimu ya sanaa ya Kiirani ambao daima umekuwa ukidhihiri kwa namna tofauti katika kipindi chote cha historia ya Iran. Jambo hili ambalo limekuwepo hata kabla ya ushindi wa Mapinduzi ya Iran lilikuwa limedhoofishwa lakini lilihuishwa na kuimarishwa tena miongoni mwa wasanii wa Iran kufuatia ushindi wa Mapinduzi ya Kiislamu. Kwa ibara iliyo wazi zaidi ni kuwa Mapinduzi ya Kiislamu hayakukata wala kudhoofisha uhusiano wake na utamaduni chanya na mkongwe wa Iran. Kutokana na kuwa fikra ya Kiislamu inataka kujenga jamii iliyo bora na safi kimaanawi, sanaa ya Kiislamu pia imesimama na kustawi kwa msingi huo.
Ahmad Shakiri mwandishi wa Kiirani anasema kuhusiana na mfungamano uliopo kati ya sanaa na Mapinduzi ya Kiislamu kuwa, kwa mtazamo wa historia na sheria, kubainishwa sanaa kuhusu Mapinduzi ya Kiislamu, kuna maana ya kukurubishwa sanaa hiyo na Mapinduzi ya Kiislamu na athari zake. Anaendelea kusema kuwa kutokana na ukweli kwamba Mapinduzi ya Kiislamu katika mtazamo wa kinadharia na misingi ya kifikra, yalijengeka kwenye msingi wa kifikra na kiitikadi, sanaa iliyodhihiri baada ya Mapinduzi pia ilikuwa na utambulisho wa kifikra.
Uchunguzi wa sanaa baada ya Mapinduzi ya Kiislamu unabaini wazi kuwepo kiwango kikubwa cha alama na mienendo ya kale katika sanaa ya leo. Katika upande wa pili, wasanii wa siku hizi kwa kutumia mbinu za kuchagua mambo chanya na kulinda thamani zao za usanii, hawajapuuza udharura wa kuzingatiwa sanaa ya kisasa katika kazi zao za kiutamaduni. Hii ina maana kwamba wanazingatia kwa pamoja sanaa za kale na za kisasa katika kuendeleza shughuli zao za sanaa na usanii. Kwa kutambua vyema turathi zao za kisanii, wasanii hawa wanaitazama sanaa ya Magharibi kwa mtazamo wa utamaduni na mila zao za jadi na hivyo kufanya juhudi za kuboresha turathi zao za kale kwa mtazamo huo. Kwa kutumia mbinu hiyo, wasanii wa kipindi cha Mapinduzi ya Kiislamu wananufaika na uzoefu huo muhimu katika kazi zao na hivyo kuleta ubunifu mpya katika usanii wao wa zama hizi. Kwa mfano kushiriki wasanii wa uchoraji katika michoro na mabango ya baada ya Mapinduzi ya Kiislamu ni thibitisho tosha katika uwanja huo.
Uchunguzi wa athari za sanaa ya Iran katika taaluma mbalimbali unaonyesha wazi kuwa sanaa hii kongwe imekuwa ikidumishwa kwa nguvu na udhaifu katika vipindi tofauti vya historia ya nchi hii. Kwa kutazama athari tofauti za kiusanii, tunatambua kwamba leo thamani za kimaanawi zimepewa nafasi muhimu na ya juu, na wasanii wa Mapinduzi wamefutilia mbali sanaa inayofungamana na mielekeo ya kabla ya Mapinduzi ya Kiislamu na kuweka utambulisho wa Kiirani na Kiislamu mahala pake. Baada ya Mapinduzi ya Kiislamu, wasanii wamekuwa na hamu kubwa ya kuwasilisha kazi zao katika mfumo wa ujumi kwa madhumuni ya kuwaarifishia walimwengu utamaduni na utambulisho wa Kiirani. Kazi za ujumi za wanasanaa hao kama ufumaji wa mazulia unaofanywa kwa mikono, zinavutia na kuyashangaza mataifa yote duniani. Kuna itikadi hii baina ya wanasanaa hao kwamba hata kama kazi zao hazitakuwa na athari ya moja kwa moja kwa watu waliokusudiwa lakini ujumbe wa kazi hizo za ujumi daima utaendelea kudumishwa na hivyo kulinda thamani zake maalum. Kwa msingi huo licha ya wasanii kutumia mbinu mbalimbali za ujumi na picha kuwasilisha thamani za kimaanawi za Mapinduzi ya Kiislamu, wamekuwa wakitumia pia sanaa ya Iran katika mitindo mipya kwa lengo la kuwafikishia walimwengu ujumbe halisi wa Mapinduzi ya Kiislamu. Mfano mzuri wa jambo hilo katika uwanja wa sanaa na usanii unaonekana wazi katika uwanja wa utengenezaji filamu ambapo watengenezaji filamu wa Iran wamefanikiwa pakubwa katika ufikishaji ujumbe huo katika pembe mbalimbali za dunia na hivyo kuwafanya wapate umashuhuri kimataifa.
Na hadi hapa wapenzi wasikilizaji ndio tumefikia mwishio wa kipindi chetu hiki maalumu, tulichokuandalieni katika siku hizi za maadhimisho ya ushindi wa Mapinduzi ya Kiislamu ya Iran. Basi hadi tutakapokutana tena wakati mwingine panapo majaaliwa, tunakuageni nyote wapenzi wasikilizaji kwa kusema, Wassalaamu Alaykum Warahmatullahi Wabarakaatuh.